ΦΤΙΑΧΝΩ ΕΛΑΙΟ ΛΕΒΑΝΤΑΣ // OLEOLITO DI LAVANDA

ΦΤΙΑΧΝΩ ΕΛΑΙΟ ΛΕΒΑΝΤΑΣ

Το έλαιο λεβάντας έχει ιδιότητες καταπραϋντικές, αντισηπτικές, αντιφλεγμονώδεις.  Χρησιμοποιείται σε ερεθισμούς του δέρματος αλλά και σε μυϊκούς και ρευματικούς πόνους, καθώς χαλαρώνει τους μυικούς σπασμούς. Εξαιρετικό για μασσάζ, λόγω των χαλαρωτικών ιδιοτήτων του. Επίσης έχει μαλακτικές ιδιότητες.Εχει αντιρυτιδικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στην περιποίηση του προσώπου. Ιδανικό και γιά τον καθαρισμό προσώπου στις μικτές και λιπαρές επιδερμίδες, καθώς βοηθά να απομακρυνθεί η περίσσεια σμήγματος. 
Για να φτιάξτετε το έλαιο λεβάντας θα χρειαστήτε ένα έλαιο βάσης, το οποίο θα κάνει την εκχύλιση των δραστικών συστατικών. Συνιστάται ένα έλαιο που να μην ταγγιάζει εύκολα, όπως το ηλιέλαιο ή το έλαιο ρυζιού, πάντα βιολογικής καλλιέργειας και ψυχρής συμπίεσης. Το παρθένο ελαιόλαδο συνήθως το αποφεύγουμε, επειδή έχει βαριά μυρωδιά, ή το χρησιμοποιούμε σε ανάμειξη με ηλιέλαιο. Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε έλαιο jojoba, το οποίο αυξάνει μέν το κόστος, αλλά είναι πλούσιο σε βιταμίνη Ε. Τέλος, μπορείτε  να χρησιμοποιήσετε και το αμυγδαλέλαιο, αλλά να ξέρετε ότι είναι λιγότερο ανθεκτικό στο τάγγιασμα.
Χρησιμοποιήστε κατά προτίμηση φρέσκα άνθη λεβάντας. 
Μια ενδεικτική δοσολογία είναι 25-30 gr φρέσκα άνθη λεβάντας για κάθε 100 ml ελαίου.
Βάλτε τα άνθη μέσα σε ένα αποστειρωμένο γυάλινο βαζάκι και καλύψτε τα με το λάδι. Κλείστε το βαζάκι και τοποθετήστε το σε μέρος σκοτεινό για τουλάχιστον 30 μέρες, χωρίς να ξεχνάτε να το ανακινείτε κάθε 2-3 μέρες. Για να μην έρχεται σε επαφή με το φως, μπορείτε να καλύψετε το βαζάκι με αλουμινόχαρτο. Κάποιοι προτιμούν να το εκθέσουν στον ήλιο, αποφεύγοντας όμως τις πολύ ζεστές ώρες.
Οταν περάσει ο χρόνος ωρίμανσης, φιλτράρετε το λάδι πρώτα με ένα σουρωτήρι, ώστε να απομακρύνετε τα άνθη της λεβάντας. Φιλτράρετε το για δεύτερη φορά, γιά να είναι τελείως διαυγές, περνώντας το απο πυκνή γάζα ή καλύτερα ένα κομμάτι βαμβακερό πανί.
Φυλάξτε το έλαιο λεβάντας σε γυάλινο σκουρόχρωμο μπουκάλι, μακρυά από το φως. Διατηρείται περίπου για 1 χρόνο. Για να αυξήσετε την δίαρκεια ζωής του μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποιο συντηρητικό, όπως η βιταμίνη Ε.
Η μυρωδιά του δεν είναι τόσο έντονη όπως του αιθέριου έλαιου λεβάντας. 

OLEOLITO DI LAVANDA

L' oleolito di lavanda ha proprietà lenitive, antisettiche, antifiammatorie. Viene utilizzato per calmare irritazioni cutanee ma anche per curare dolori muscolari o reumatici, siccome rilassa le contrazioni muscolari. Buonissimo come olio di massagio per il corpo, grazie alle sue proprietà rilassanti. Viene utilizzato per la pulizia delle pelli grasse e impure, siccome elimina l' eccesso di sebo. 
Per preparare l' oleolito di lavanta occore un olio di base. Di solito viene utilizzato olio di semi di girasole (evo e spremuto a freddo), o di riso, che sono più resistenti all' irrancidimento. L' olio extravergine di oliva, ha il profumo pesante che copre quello della lavanda, così non viene consigliato, o viene utilizzzato con pari quantità di olio di girasole. Potete utilizzare l' olio di jojoba, ricco in vitamina E, che è ideale per la cura della pelle. Meno consigliato l' olio di mandorle, che irrancidisce facilmente. 
Meglio utilizzare i fiori di lavanda freschi.
Le dosi indicative sono 25-30 gr di fiori di lavanda per 100 ml di olio.
Ponete i fiori entro un barattolo di vetro, preferibilmente sterilizzato e ricoprite con l' olio scelto. Chiusere il barattolo e posizionate in luogo buio. Per isolarlo completamente dalla luce, potete coprire il barattolo con carta stagnola. C' è chi che preferisce la macerazione al sole, evitando però le ore troppo calde. Lasciate macerare per almeno 30 giorni.
Trascorso il tempo necessario, passate l' olio da un colino, per eliminare il fiori. Filtrate per una seconda volta, utilizzando una garza fitta o un pezzo di panno, per ottenere un oleolito transparente. 
L' oleolito di lavanda viene conservato per un' anno, al riparo della luce, entro una fialetta di vetro scuro. Potete allungare la sua vita aggiungendo qualche goccia di vitamina E, che agisce come conservante.
Il profumo dell' oleolito non è tanto forte paragonato all' olio essenziale di lavanda.

Η ΣΤΕΒΙΑ ♣♣ LA STEVIA REBAUDIANA

Η ΣΤΕΒΙΑ

Τωρα τελευταια γινεται λογος για την εμφανιση στην Ευρωπαϊκη αγορα,  ενος νεου γλυκαντικου, φυτικης προελευσης την Στεβια. Σας παραθετω μερικες πληροφοριες σχετικα με το φυτο, τις ιδιοτητες του, αλλα και την ιστορια του.

Και ξαφνικα, γεμισαμε γλυκαντικα με βαση την Στεβια... Αυτο βεβαια συνεβη, γιατι στις 2 Δεκεμβριου του 2011, επιτελους η EFSA, δηλαδη η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων, ενεκρινε την χρηση των γλυκοσιδων της Στεβιας ως Food Additive (προσθετο τροφιμων), για χρηση ως γλυκαντικο σε τροφιμα και ποτα.

Το φυτο

Η Stevia rebaudiana Bertoni, συνωνυμο του Eupatorium rebaudianum, οπως ειναι η επιστημονικη ονομασια του φυτου, ανηκει στην οικογενεια των Asteraceae (Συνθετα). Η Στεβια, ειναι ενα φυτο πολυετες, θαμνωδες που φτανει τα 40-60εκ σε υψος. Εχει φυλλα ωοειδη, αντικρυστα, λιγο τραχια και λεπτα, με οδοντωτες ακρες και ανθη ερμαφροδιτα, πολυ μικρα και πολυαριθμα, χρωματος υπολευκου, που επικονιαζονται απο τα εντομα. Ανθζει προς το τελος του φθινοπωρου.

Ιστορικα στοιχεια

Η Στεβια, καταγεται απο την κοιλαδα του Rio Monday, στα Βορειο-Ανατολικα της Παραγουαης, στα συνορα με την Βραζιλια. Οι αναφορες για την υπαρξη της Στεβιας, χανονται μεσα στον χρονο. Οι αυτοχθονες Γκουαρανί, την ονομαζαν Kaà-Heè (γλυκο χορτο) και την χρησιμοποιουσαν για να βελτιωνουν τη γευση του Ilex Paraguanensis, με το οποιο παρασκευαζουν το ματέ, ενα τονωτικο αφεψημα (περιεχει καφφεϊνη),  που αποτελει το παραδοσιακο τσαϊ της Πραγουαης. Σημερα, η Στεβια καλλιεργειται ενθεν και ενθεν του Ισημερινου: στην Αφρικη (Κενυα), Νοτια Αμερικη (Παραγουαη, Βραζιλια), στην Νοτιο-Δυτικη Ασια (Ινδονησια, Ταϊλανδη) και στην Κινα.

Την Στεβια, περιεγραψε πρωτος ο βοτανολογος Moises Santiago Bertoni (1857-1929), διευθυντη στο Κολλεγιο Γεωπονιας στην Asuncion, ως Eupatorium rebaudianum. Το 1905 εγινε η καταταξη του στο ειδος Στεβια, απο τον William Botting Hemsley (1843-1924), αγγλο ερευνητη Στους περιφημους Βοτανικους Κηπους του Kew. Το ονομα του ειδους, "ρεμπαουντιάνα", της δοθηκε ως φορος τιμης στον γαλλο χημικο Rebaudi, που πρωτος μελετησε τα χημικα χαρακτηριστικα των γλυκαντικων ουσιων που περιεχονται στο φυτο. Το 1931 οι Γάλλοι χημικοί M. Bridel και R. Lavielle απομονωσαν τα συστατικα στα οποια οφειλεται η γλυκια γευση των φυλλων της Στεβια και που ονομαστηκαν στεβιοσιδη και ρεμπαουδιοσιδη-Α

Καλλιεργεια του φυτου και συγκομιδη

Η Στεβια, αναπτυσσεται γρηγορα εκτεθειμενη στον ηλιο και σε εδαφη φτωχα αλλα οχι ξηρα, καθως οι ριζες της εξεχουν απο το εδαφος ειναι εκτεθειμενες. Η καλλιεργεια ειναι γενικα ευκολη, καθως το φυτο δεν εχει μεγαλες απαιτησεις . Θελει ενα εδαφος που να στραγγιζει καλα, με PH ουδετερο (6-7), τακτικη λιπανση με οργανικο λιπασμα, πλουσιο σε καλιο, αζωτο και σιδηρο και πολυ νερο. Δεν ειναι ανθεκτικη στην παγωνια και σε πιο ψυχρα κλιματα, καλλιεργειται σαν μονοετες φυτο.  Σε χωρες με ηπιο κλιμα, οπως και η Ελλαδα, μπορει να καλλιεργηθει ως πολυετες, αρκει να εχει μια μικρη προστασια κατα την διαρκεια του χειμωνα. Αντεχει σε θερμοκρασιες γυρω στους 0°C, ενω η ιδανικη θερμοκρασια αναπτυξης της, ειναι γυρω στους 23°C. Πολλαπλασιαζεται με μοσχευματα. Η Στεβια, συγκαταλεγεται στις πολλα υποσχομενες εναλλακτικες καλλιεργειες  και υπαρχει ζωηρο ενδιαφερον για την καλλιεργεια και εκμεταλλευση της στη χωρα μας. Φυτα Στεβιας μπορειτε πλεον να βρειτε και στα Ελληνικα φυτωρια. Μπορει να καλλιεργηθει σε γλατρες ή στον κηπο. Για να εχει καλη παραγωγη, πρεπει να γινει ενα πρωτο κλαδεμα των φυτων, οταν φτασουν τα 10-12 cm. Επειτα, οταν το φυτο φτασει τα 50-60 cm, κοβουμε τα κλαδια που μας ενδιαφερουν. Η καλυτερη συγκομιδη γινεται απο το τελος της ανοιξης μεχρι την αρχη του φθινοπωρου, οποτε και το φυτο εχει και την μεγαλυτερη παραγωγη, καθως τα φυλλα του εινα πλεον ωριμα. Η συγκεντρωση των δραστικων συστατικων ειναι μικροτερη στα τρυφερα φυλλα.  Κατα το κλαδεμα των φυτων με σκοπο την συγκομιδη, φροντιζουμε να αφηνουμε δυο "ματια" για να ευνοησουμε την επομενη βλαστηση. Τα κλαδια που κοψαμε τα βαζουμε να ξεραθουν, ειτε σε ματσακια κρεμασμενα αναποδα, ειτε επανω σε καλαμωτες, σε χωρο καλα αεριζομενο και σκοτεινο. Μπορουν επισης να αποξηρανθουν και στον φουρνο, στον αερα και σε χαμηλη θερμοκρασια (40-50°C). Οταν ξηρανθουν τελειως, μπορουμε να παρουμε τα φυλλα και να τα κονιορτοποιησουμε, με την βοηθεια ενος απλου μπλεντερ. Η σκονη των φυλλων, φυλασσεται μεσα σε ερμητικα κλεισμενα γυαλνα βαζα, σε ξηρο μερος.

Δραστικα συστατικα

Υπαρχουν περισσοτερα απο 200 ειδη Στεβιας, αλλα η ρεμπαουντιανα, ειναι η μονη που διαθετει σημαντικες γλυκαντικες ιδιοτητες. Η Στεβια, περιεχει ενα συμπλεγμα απο διτερπενικους γλυκοσιδες : ντουλκοσιδης Α, ρεμπαουδιοσιδες (Α και C), στεβιοσιδες και ακομη, ετεροσιδες και σαπωνοσιδες. Επισης, τα φυλλα περιεχουν ασβεστιο, φωσφορο, σιδηρο, μαγνησιο, καλιο, νατριο, ψευδαργυρο και βιταμινες A και C. Οι γλυκαντικες ουσιες υπαρχουν σε ολο το φυτο, αλλα παρουσιαζουν πολυ αυξημενες συγκεντρωσεις στα φυλλα, που περιεχουν συνολικα 11 γλυκαντικες ενωσεις. Αναμεσα σε αυτες ξεχωριζουν ο στεβιοσιδης (3-10% του ξηρου βαρους των φυλλων), ο ρεμπαουδιοσιδης Α (1-3%) και ο ρεμπαουδιοσιδης C, ενωσεις εχουν ιδιοτητες φυσιολογικες και αισθητικες, που χαρακτηριζονται απο μια γλυκαντικη δυναμη, αντιστοιχως 110-270, 180-400 και 40-60 φορες ισχυροτερη απο την σακχαροζη (δηλ. την κοινη ζαχαρη). Παιρνοντας εναν μεσο ορο των εκχυλισματων, το αποτελεσμα ειναι οτι ενα φρεσκο φυλλο, ή 1/4 απο το κουταλακι του γλυκου ξερα φυλλα (κατα την ξηρανση, το βαρος του φυτου μειωνεται στο 80% του αρχικου βαρους), αντιστοιχουν σε μια κουταλια της σουπας ζαχαρη.  Ενα μονο φρεσκο φυλλο του φυτου, οταν μασηθει, απαλευθερωνει μετα απο λιγο, μια εντονα γλυκεια γευση, που αφηνει μια ελαφρια επιγευση γλυκυρριζας.

Μορφες και χρηση
Η Στεβια, μπορει να χρησιμοποιηθει ως γλυκαντικο με την μορφη φρεσκων ή αποξηραμενων και κονιορτοποιημενων φυλλων, αφυδατωμενο εκχυλισμα ή υγρο συμπυκνωμα υδατικου ή υδραλκοολικου εκχυλισματος. Πιο διαδεδομενη βεβαια, ειναι η χρηση του αφυδατωμενου και κρυσταλλοποιημενου εκχυλισματος της Στεβιας,  που περιεχει κυριως στεβιοσιδη και ρεμπαουδοσιδη Α , εχει την μορφη λευκης σκονης και ειναι 300 φορες πιο ισχυρο απο την ζαχαρη.  Μπορουν να παρασκευαστουν ροφηματα ή ποτα με φρεσκα ή ξερα φυλλα (ενα ειδος τσαγιου) ή απλα να αντικατασταθει η ζαχαρη με τα κονιορτοποιημενα αποξηραμενα φυλλα του φυτου. Τα φρεσκα φυλλα, μπορουν επισης να χρησιμοποιηθουν για να γλυκανουν φρουτοσαλατες ή αλλα παρασκευασματα. Μασωντας ενα φυλλο απο το φυτο, παραμενει στο στομα μια ευχαριστη γλυκεια γευση, που μειωνει το αισθημα της πεινας, και αποτελει μια καλη ιδεα για σνακ, οταν εχουμε επιθυμια για γλυκο. Μπορουμε επισης να παρουμε αλκοολικα διαλυματα, απο τα οποια μπορουμε να εξατμισουμε την αλκοολη με θερμανση, συμπυκνωνοντας τα μεχρι την επιθυμητη πυκνοτητα (γινεται σαν σιροπι); σ'αυτην την περιπτωση, μια σταγονα αντιστοιχει πανω-κατω σε ενα κουταλακι του γλυκου ζαχαρη. Τα προϊοντα των εκχυλισεων των γλυκαντικων ουσιων της Στεβιας, μπορουν να χρησιμοποιηθουν σε διαφορα παρασκευασματα που υποκεινται σε θερμικη επεξεργασια (βρασιμο ή ψησιμο), καθως ειναι σταθερα μεχρι τους 200°C και επισης δεν υποκεινται ζυμωση. Η ιδιοτητα της Στεβιας να ειναι ανθεκτικη σε υψηλες θερμοκρασιες και διαλυτη στο νερο, την κανει πολυ ευελικτη στην χρηση της.

Ιδιοτητες και πλεονεκτηματα

Τα πλεονεκτηματα της Στεβιας σε σχεση με τη λευκη ζαχαρη και τα συνθετικα γλυκαντικα ειναι πολλαπλα :

- δεν εχει γευση (τα εκχυλισματα της ),

- εχει μεγαλη γλυκαντικη ικανοτητα,

- δεν προκαλει καρκινογενεση,

- δεν εχει αρνητικες επιπτωσεις στην νεφρικη λειτουργια,

- δεν επιδρα στο επιπεδο σακχαρων του αιματος,

- δεν προκαλει αυξηση στον γλυκαιμικο δεικτη, και επομενως  ειναι απολυτα καταλληλη σε οσους πασχουν ή εχουν προδιαθεση για διαβητη,

- δεν εχει καθολου θερμιδες,

- δεν προκαλει τερηδονα,

- ειναι ενα εντελως φυσικο προϊον.
Πρεπει να επισημανουμε οτι τα εκχυλισματα Στεβιας δεν περιεχουν γλυκιδια, σακχαρα, λιπιδια και χοληστερολη και επισης δεν εχουν καθολου θερμιδες.
Οσον αφορα την χρηση της Στεβιας στην ιατρικη, οι ιθαγενεις της Αμαζονιας, γνωριζαν επισης τις φαρμακευτικες και θεραπευτικες ιδιοτητες του φυτου και την χρησιμοποιουσαν σε παθησεις του πανγκρεατος, αλλα και ως αντιβακτηριακο και αντιμυκητιακο. Σημερα ερευνωνται η αποτεσματικοτητα της στην υπερταση, την υπερδιεγερση και την δυσπεψια.

Τα προϊοντα του εμποριου

Ομως τα προϊοντα που κυκλοφορουν στο εμποριο, δεν αποτελουνται απο καθαρη Στεβια, με την εννοια οτι δεν περιεχουν αυτουσια μερη του φυτου. Τα γλυκαντικα Στεβιας που κυκλοφορουν μεχρι τωρα στο εμποριο, περιεχουν μονο τον γλυκοσιδη στεβιολη ή τον ρεμαπουδιοσιδη Α και διαφορα προσθετα.  Η στεβιολη, ειναι πλεον, οπως ειπαμε και παραπανω, ενα απο τα επιτρεπομενα προσθετα τροφιμων. Δεν προκειται για αμιγως φυσικο προϊον, αλλα για προϊον επεξεργασιας της πρωτης υλης. Αντιθετως η "ζαχαρη της Στεβιας", δηλαδη τα φυλλα του φυτου, αποξηραμενα και κονιορτοποιημενα, δεν εχουν εγκριση για χρηση ως γλυκαντικο, αλλα ως δρογη (βοτανο). Σε πολλα σκευασματα του εμποριου, που λανσαρονται ως γλυκαντικα με Στεβια, συνυπαρχουν και αλλα σακχαρα οπως η φρουκτοζη η μαλτιτολη και η πολυγλυκολη, τα οποια προστιθενται για να μετριασουν την γλυκυτητα των γλυκοσιδων της Στεβιας, αλλα και για να μειωσουν το τελικο κοστος του προϊοντος. Επισης πολυ συχνα (κυριως στα χαπια) συνανταμε και ουσιες οπως η νατριουχος καρβοξυμεθυλκελλουλοζη (E468) και το διοξειδιο του πυριτιου. Απ'αυτες τις παρατηρησεις, νομιζω οτι τελικα καταληγουμε στο συμπερασμα οτι τα γλυκαντικα με Στεβια, πολλες φορες απεχουν απο το χαρακτηρισμο τους ως "φυσικα προϊοντα". Σας συνιστω να διαβαζετε προσεκτικα τις ετικεττες των προϊοντων που διαλεγετε και να μην ειναι το κριτηριο επιλογης πρωτιστως η χαμηλη τιμη.

Η ..περιπετεια της Στεβιας
Οπως ειπαμε, μεχρι τον Δεκεμβριο του 2011, η χρηση των γλυκοσιδων της Στεβιας, απαγορευοταν στις χωρες της Ευρωπαϊκης Ενωσης. Σε αλλες χωρες η χρηση του επιτρεποταν ως συμπληρωμα διατροφης (Ηνωμενες Πολιτειες, Αυστραλια), και σε αλλες ως συμπληρωμα διατροφης, αλλα και ως προσθετο τροφιμων (Παραγουαη, Βραζιλια, Αργενιτνη, Καναδας, Κορεα, Κινα, Ιαπωνια, Ινδονησια, Ταϊβαν). Στην δεκαετια του '70, πρωτοι οι Γιαπωνεζοι ανακαλυψαν τις καταπληκτικες ιδιοτητες της Στεβιας. Σημερα στην Ιαπωνια, η ζαχαρη της Στεβιας, εχει κερδησει ηδη το 40% της αγορας των γλυκαντικων. Χρησιμοποιειται ως γλυκαντικο στην παρασκευη αναψυκτικων (χαρακτηριστικο παραδειγμα η γιαπωνεζικη Diet Coke), σε καραμελλες και σε αρτοπαρασκευασματα, οπως μπισκοτα και κεϊκ για το πρωινο. Η καλλιεργεια της Στεβιας αναπτυχθηκε κατα την δεκαετια του '80 και στην Κινα, με σκοπο να καλυψει την ζητηση της ιαπωνικης αγορας. Η χρηση της Στεβιας στα τροφιμα. απαγορευτηκε κατα το 1999 στην Ευρωπη, απο αποφαση των αναλογων επιτροπων τηες Αυρωπαϊκης Ενωσης, η οποια ακολουθησε την αντιστοιχη απαγορευση των Ηνωμενων Πλιτειων. Το προσχημα γι'αυτην την ενεργεια, ηταν η υπονοια οτι η στεβιολη βρεθηκε υποπτη καρκινογενεσης.  Οπως ειπαμε το 2011, και συγκεκριμενα στις 2 Δεκεμβριου, η EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων) τελικα εδωσε το πρασινοφως για την ελευθερη χρηση των γλυκαντικων της Στεβιας στην ευρωπαϊκη Ενωση, ακολουθωντας την αναλογη αποφαση του 2008 απο τον FDA.

Η χρηση της Στεβιας σε χωρες διαφορετικες απο αυτες οπου ευδοκιμει κα καλλιεργειται, προκαλεσε διαφορες αντιδρασεις και προβληματισμους. Αυτο μαλλον επιβεβαιωνει την υπαρξη μιας εμπορικης συνομωσιας, που προσπαθησε να αντιταχθει σθεναρα στην χρηση και την εξαπλωση της, ευνοωντας παραλληλα την κυκλοφοριας των χημικων γλυκαντικων. Με λιγα λογια η Στεβια, βρεθηκε αναμεσα στα συγκρουομενα συμφεροντα των παραγωγων και της βιομηχανιας ζαχαρης απο τευτλα και της βιομηχανιας παραγωγης χημικων γλυκαντικων. Ειναι πλεον γνωστο το ποσο βλαβερα ειναι και τα μεν και τα δε για την υγεια και αυτο πρεπει να μας προβληματισει σοβαρα και να μας κανει να αναλογιστουμε για ακομη μια φορα, για τα σκληρα παιχνιδια που παιζονται σε επιπεδο πολυεθνικων, εις βαρος της υγειας μας.  Αν ομως απο την μια πλευρα μας χαροποιει η απελυθερωση της χρησης της Στεβιας, απο την αλλη θα πρεπει να μας προβληματισει το οτι αυτη περιοριζεται στους επεξεργασμενους μεταβολιτες της. Ετσι επιτρεπεται μεν η χρηση της στεβιολης, αλλα οχι των φυλλων του φυτου της Στεβιας, πραγμα που παλι ευνοει την χημικη βιομηχανια και περιοριζει την αναπτυξη μιας μικρης ιδιωτικης παραγωγης. Προσωπικα, με εχει προβληματισει πολυ το γεγονος, οτι εταιριες που μεχρι χθες προωθουσαν και διακινουσαν την ασπαρταμη, που εχει κατηγορηθει για χιλιες δυο παρανεργειες, σημερα παρουσιαζουν στην αγορα προϊοντα με Στεβια.

Ασφαλεια 
Μεχρι τις μερες μας δεν εχει αναφερθει κανενας βασιμος λογος αντενδειξεων της Στεβιας. Εδω, θα πρεπει να υπογραμμισουμε, οτι χρησιμοποιειται ως γλυκαντικο στην Νοτια Αμερικη, για εκατονταδες χρονια, οποτε υπαρχει και η σχετικη εμπειρια. Δεν εχουν αναφερθει περιπτωσεις δηλητηριασης ή παρενεργειων που να προκληθηκαν απο την χρηση της Στεβιας, ουτε και μετα απο μακροχρονια καταναλωση. Πειραματα σε ζωα, για τυχον τοξικοτητα και για τον καθορισμο της θανατηφορας δοσης, ειχαν ως συμπερασμα οτι θανατηφορος δοση πρακτικα δεν υπαρχει. Οι πρωτες μελετες ειχαν υπολογισει οτι η ημερησια δοση του στεβιοσιδη επρεπε να ειναι 7,9mgr/Kgr βαρους σωματος (Xili e Al, 1992). Πιο προσφατες μελετες, ανεβασαν την δοση μεχρι τα  20mgr/Kgr βαρους σωματος (παραγοντας ασφαλεις 100).  Μια ημερησια ποσοτητα των 7,9mgr/Kgr βαρους σωματος, σημαινει οτι ενας ανθρωπος βαρους 65Kgr, μπορει να καταναλωσει 513mgr καθαρου στεβιοσιδη την ημερα. Αν η συνολικη μεση καταναλωση σε σακχαροζη (ζαχαρη) των 131gr την ημερα, αντικατασταθει απο στεβιοσιδη (αν και αυτο ειναι πρακτικα αδυνατο), τοτε θα χρειαζοντουσαν 436mgr καθαρου στεβιοσιδη, δηλαδη 4,36gr αποξηραμενων φυλλων Στεβιας, με μεση περιεκτηκοτητα σε σακχαρα 10%.

 Ανεπιθυμητες ενεργειες και προφυλαξεις
Η στεβια κατηγορειται για την προκληση αλλεργιων, σε ατομα που παρουσιαζουν ευαισθησια σε καποια απο τα συστατικα της. Ας μην ξεχναμε οτι η Στεβια, ανηκει στην οικογενεια των Συνθετων, που περιλαμβανουν πολλα αλλεργιογονα φυτα.  Ο κινδυνος των αλλεργιων ελαχιστοποιειται οταν χρησιμοποιειται η καθαρη στεβιολη, καθως κατα την επεξεργασια και εκχυλιση, απομακρυνονται διαφορες ουσιες, δυνητικα τοξικες, που βρισκονται στο φυτο.
Μετα απο πολυαριθμες κλινικες μελετες, επιβεβαιωθηκε οτι η Στεβια,  αν καταναλωθει σε πολυ υψηλες δοσεις, προκαλει υπογλυκαιμιες. Στους καταναλωτες που ειναι διαβητικοι, συνισταται να ελεγχουν τα επιπεδα του ζαχαρου στο αιμα τους και να ειναι προσεκτικοι οταν καταναλωνουν μεγαλες ποσοτητες Στεβιας.
Εγινε γνωστο οτι η καταναλωση Στεβιας, επηρεαζει την αρτηριακη πιεση. Ετσι, οταν καταναλωθουν μεγαλες ποσοτητες η πιεση κατεβαινει. Οσοι εχουν ιστορικο χαμηλης πιεσης ή ειναι σε φαρμακευτικη αγωγη με αντιυπερτασικα φαρμακα, πρεπει να προσεχουν να μην υπερβαινουν τις συνιστωμενες δοσεις. Η αντι-υπερτασικη ιδιοτητα της Στεβιας, εγινε αντικειμενο ερευνας για να εκτιμηθει η τυχον θεραπευτικη της δραση. Η Στεβια οντως κατεβασε την πιεση των ασθενων, οταν χορηγηθηκε σε δοση 250mg τρεις φορες την ημερα, αλλα ηταν λιγοτερο αποτελεσματικη απο την φαρμακευτικη αγωγη.
Οσον αφορα την ασφαλεια κατα την κυηση, δεν εχει μελετηθει ακομη διεξοδικα τοσο για τις εγκυους οσο και για τις γυναικες που θηλαζουν. Βεβαια υπαρχουν αναλογες μελετες σε εξελιξη και αναμενεται να ανακοινωθουν τα αποτελεσματα. Παρ'ολα αυτα, η Στεβια δεν κατορθωσε να συμπεριληφθει στην λιστα με τα ασφαλη γλυκαντικα, που ανακοινωθηκε απο την  American Pregnancy Association.
Μεχρι στιγμης, πολυαριθμοι ερυνητες εχουν αποδειξει, οτι ο στεβιοσιδης και ο ρεμπαουδιοσιδης Α δεν ενοχοποιουνται για καρκινογενεση. Αυτο εχει επικυρωθει και απο τις αναλογες επισημες αρχες. Εκτος των αλλων, το μεγαλυτερο μερος του στεβιοσιδη δεν απορροφαται απο τον εντερο και δεν αλλοιωνεται απο την επιδραση των ενζυμων της πεψης. Πρεπει ομως να διευκρινησουμε οτι ο στεβιοσιδης ειναι ενας μεταβολιτης ο οποιος, οταν απορροφαται απο το εντερο, μετατρεπεται απο τα βακτηρια σε στεβιολη. Ακομα και σε χορηγηση υπερβολικων δοσεων στεβιοσιδη σε πειραματοζωα, δεν βρεθηκε καμμια ενδειξη καρκινογενεσης στον μυελο των οστων.
Εχει παρατηρηθει οτι ο στεβιοσιδης καθυστερησε την αναπτυξη καρκινου που προκληθηκε απο χημικους παραγοντες, στο δερμα πειραματοζωων (Konoshima et Takasaki, 2002).
Εχει αναφερθει επισης οτι η καταναλωση Στεβιας μπορει να προκαλεσει στειροτητα. Κατα την διαρκεια ομως των διαφορων κλινικων δοκιμων σε πειραματοζωα, δεν παρατηρηθηκε κατι τετοιο.  Γενικα δεν παρατηρηθηκε καμμια αλλαγη στην γενικη κατασταση των πειραματοζωων : το βαρος και οι διαστασεις των απογονων τους ηταν μεσα στα φυσιολογικα πλαισια. 
Επσης τοσο η Στεβια οσο και ο στεβιοσιδης ειναι απολυτα ασφαλεις για οσους πασχουν απο φαινυλκετονουρια.  Δεν υπαρχει κανενας απολυτως συσχετισμος μεταξυ της χημικης τους δομης με αυτην της ασπαρταμης.

Στεβια εναντιον ζαχαρης σε αριθμους
- 15ml εκχυλισματος Στεβιας, αντιστοιχουν στην γλυκαντικη δυναμη περιπου 1Kgr ζαχαρης
- 15ml εκχυλισματος Στεβιας, αντιστοιχουν περιπου σε 370 σταγονες
- 1 σταγονα εκχυλισματος Στεβιας, αντιστοιχει περιπου σε 3gr ζαχαρη
- 1 σταγονα εκχυλισματος Στεβιας, αντιστοιχει σε περιπου 1,5 κουταλακι του καφε ζαχαρης  (1 κουταλακι του καφε ζαχαρη, ζυγιζει περιπου 2gr)
- 3 σταγονα εκχυλισματος Στεβιας, αντιστοιχουν σε ενα φακελλακι ζαχαρη (5gr).

Αξιοποιωντας το φυτο της Στεβιας
Οι γλυκοσιδες στη Στεβιας εχουν μεγαλυτερη διαλυτοτητα στην καθαρη αλκοολη απ'οτι στο νερο. Βεβαιωθειτε οτι το φυτο της Στεβιας που εχετε ειναι απο το ειδος rebaudiana, γιατι ολα τα υπολοιπα ειδη Στεβιας δεν περιεχουν αξιοποιησιμη ποσοτητα γλυκαντικων ουσιων.
- Αλκοολικο εκχυλισμα Στεβιας
Υλικα : 1 Lt καθαρη αλκοολη ποτοποιϊας, 95°
              350 gr φρεσκα φυλλα Στεβιας
              350 ml μεταλλικο νερο.
Παρασκευη : Τα φυλλα της Στεβιας πρεπει να ειναι στεγνα. Τα βαζετε μεσα σε ενα βαζο με ερμητικο κλεισιμο και τα καλυπτετε με την αλκοολη. Κλεινετε καλα το καπακι και βαζετε το βαζο σε σκοτεινο και δροσερο μερος. Το αφηνετε για 15 μερες. Φιλτραρετε το αλκοολικο εκχυλισμα των γλυκοσιδων της Στεβιας με ενα τουλπανι ή με χαρτινο φιλτρο για καφε. Προσθετετε το νερο και ανακινειτε. Μπορειτε να συμπυκνωσετε το διαλυμα, εξατμιζοντας την αλκοολη : ζεσταινετε το διαλυμα σε χαμηλη φωτια, ωστε να μην υπαρχει κινδυνος να αναφλεγει η αλκοολη. Οταν εξατμιστει η αλκοολη, βραζετε το διαλυμα, μεχρι να φτασει τα 200ml, και να αποκτησει την μορφη σιροπιου. Φυλαξτε το σε αποστειρωμενο δοχειο, σε μερος δορσερο και σκοτεινο.
- Υδατικο εκχυλισμα Στεβιας
Υλικα : 25 gr φρεσκα φυλλα Στεβιας
              250 ml βραστο νερο.
Παρασκευη : Βαλτε τα φυλλα της Στεβιας σε ενα θερμος και προσθεστε το βραστο νερο. Κλειστε καλα το θερμος και αφηστε το να σταθει για 12 ωρες. Φιλτραρετε. Επαναλαβετε την διαδικασια, χρησιμοποιωντας ξανα τα φυλλα της Στεβιας και 100 ml βραστο νερο. Αναμειξτε τα δυο διαλυματα.

LA STEVIA REBAUDIANA

Il mercato è stato invaso da dolcificanti a base di Stevia, dopo che l'Unione Europea (EFSA), il 2 dicembre 2011, ha approvato l'uso della Stevia come Food Additive (additivo alimentare).

La pianta

La Stevia rebaudiana Bertoni, sinonimo Eupatorium rebaudianum, appartiene alla famiglia delle Asteraceae (Compositae). 'E una pianta perenne che arriva ad un'altezza di 40-60cm. Ha foglie ovate, opposte, un po’ ruvide e un poco carnose, con il bordo leggermente seghettato, e fiori ermafroditi molto piccoli e numerosi, di colore biancastro, impollinati dagli insetti. La fioritura è tardo-autunnale.

Origini e cenni storici

'E originaria della valle del Rio Monday nel Nord-est del Paraguay, al confine con Brasile. Le prime notizie sull’esistenza di questa pianta risalgono al suo uso da parte degli indigeni Guaranì che la chiamavano Kaà-Heè (erba dolce) e la utilizzavano per coprire il gusto amaro dell’Ilex paraguayensis con cui si preparava il te mate (il the del Paraguay), leggermente eccitante al suo contenuto di caffeina. Oggi la Stevia viene coltivata a cavallo dell’Equatore, sia a Nord sia a Sud di esso: in Africa (Kenya), Sud America (Paraguay, Brasile),  nel sud-est asiatico (Indonesia, Tailandia)  ed in Cina.
La Stevia viene descritta dapprima dal botanico Moises Santiago Bertoni (1857-1929), direttore del Collegio di Agricoltura a Asuncion, come Eupatorium rebaudianum. Nel 1905 fu classificata, nel genere Stevia, da William Botting Hemsley (1843-1924), ricercatore inglese dell’Orto Botanico di Kew. Il nome della specie, "rebaudiana", le è stato conferito in omaggio al chimico colombiano Rebaudi che per primo studiò le caratteristiche chimiche delle sostanze edulcoranti contenute nella pianta. Nel 1931, i chimici francesi M. Bridel e R. Lavielle, hanno individuato i componenti grazie ai quali la Stevia ha questo sapore intensamente dolce, e li hanno chiamati stevioside e rebaudioside.

Coltivazione e raccolta

La Stevia, cresce rigogliosa se esposta alla luce diretta del sole e su terreni relativamente poveri ma non secchi, perché le sue radici spuntano dal terreno. 'E generlamente facile a coltivarla; vuole un buon terriccio drenante, con PH neutro (6-7), una buona concimatura ricca di postassio, azoto e ferro, e molta acqua. Siccome è poco resistente al gelo, nei climi più freddi è coltivata solitamente come semi-perenne.Resiste a temperatura attorno al 0°C e la temperatura idonea per la sua crescita è sui 23°C. Può essere coltivata facilmente in vaso e in giradino. Ha una crescita e una fotosintesi molto veloce. Va fatta una prima potatura quando le piantine hanno raggiunto l'altezza di 10-12 cm. Successivamente, quando la pianta è alta 50-60 cm, si tagliano i rametti che interessano. La raccolta dei rametti deve essere fatta lasciando sulla pianta madre due nodi, pronti per la successiva vegetazione. Generalmente la maggiore produttività' coincide con il periodo che va dalla tarda primavera all'inizio dell'autunno. Le foglie adulte hanno una capacità dolcificante maggiore delle foglie tenere.  La raccolta dei rametti deve essere fatta lasciando due nodi pronti per la successiva vegetazione sulla pianta madre.  I rametti vanno messi ad essiccare appesi a mazzetti o su un graticcio di canne in un locale ventilato e in ombra fino a completa essiccazione; si posono anche essicare in forno ventilato a temperatura bassa (40-50°C). Una volta essicati, si possono sbriciolare finemente le foglie usando un normale mixer da cucina, e si conservano in un vaso di vetro ben asciutto e a tenuta ermetica.

Principi attivi

Esistono più di 200 specie di Stevia, ma la rebaudiana è l'unica con importanti proprietà dolcificanti. La Stevia contiene un complesso di glicosidi diterpenici : dulcoside A, rebaudiosidi (A e C), steviosidi e ancora eterosidi e saponosidi. Inoltre, le sue foglie contengono ancora calcio, fosforo, ferro, magnesio, potassio, sodio, zinco e vitamine A e C. I principi dolcificanti sono più disponibili e concentrati nelle foglie, che contengono ben 11 molecole edulcoranti. Tra questi spiccano lo stevioside (3-10% del peso secco delle foglie), il rebaudioside A (1-3%) ed il rebaudoside C che hanno proprietà fisiche e sensoriali ben caratterizzate con un potere dolcificante rispettivamente di 110-270, 180-400 e 40-60 volte superiore rispetto al saccarosio (il comune zucchero). Considerando il contenuto medio degli estratti, risulterebbe che una foglia fresca, o un quarto di cucchiaino di foglie essiccate, corrispondono a un cucchiaio di zucchero (durante l'essiccazione il peso della pianta fresca si riduce dell'80%).  Una sola fogliolina fresca se masticata, sprigiona al palato dopo qualche istante, una fortissima sensazione dolce, e alla fine resta un lieve retrogusto di liquirizia. 

La Stevia può essere impiegata come dolcificante sotto forma di foglie fresche o in polvere, estratto disidratato o concentrato liquido di estrazione acquosa e/o idroalcolica. Si possono fare bevande con foglie sia fresche che secche (una sorta di tè) o semplicemente aggiungere qualche foglia essicata e trittata, al posto dello zucchero. Trittate o intere possono guarnire macedonie o altri cibi che si voglia addolcire. Si possono ottenere anche soluzioni al­coliche, facendo successivamente evaporare con il calore l'alcool, concentrandole a piacere fi­no a raggiungere una consistenza sciropposa; in questo caso una goccia corrisponde più o meno a un cucchiaino di zucchero. I prodotti di estrazione possono essere usati in diverse preparazioni alimentari precotte e da forno poiché sono stabili a temperature fino a 200°C e non fermentano. Quindi la Stevia è resistente in alte temperature e solubile in acqua, cosa che la rende molto versatile.

Proprietà e vantaggi

I pregi della stevia rispetto allo zucchero bianco e ai dolcificanti artificiali sono molteplici: 

- è del tutto insapore (il suo estratto),

- è potente, 

- non è cancerogena,

- non influisce negativamente sul funzionamento dei reni,

- non altera il livello di zuccheri nel sangue,

- non causa picco glicemico quindi non è fattore predisponente al diabete,

- è del tutto priva di calorie,

- non provoca carie, 

- è del tutto un prodotto naturale.
Inoltre, gli estratti di stevia non contengono né glicidi, né zuccheri, né lipidi né colesterolo e nesuuna caloria.
Per quanto riguarda il suo uso nella medicina, gli indigeni dell'Amazzonia ne conoscevano anche le proprietà curative e medicamentose a beneficio del pancreas, servendo anche come antibatterico e antifungino. Inoltre sono oggi sotto analisi le sue proprietà contro la iperattività, l'ipertensione e le indigestioni.

I prodotti a base di Stevia
Però non è sempre proprio pura stevia quella dei dolcificanti in commercio, cioe non è la pianta integrale. I dolcificanti tuttora in commercio contengono solo il glucoside dello steviolo, estratto dalla stevia, e altri componenti. Il glucoside dello steviolo è un additivo approvato e liberamente utilizzabile in prodotti alimentari. Invece lo ‘zucchero di stevia’, inteso come la polverizzazione delle foglie essiccate di stevia, non è approvato come additivo alimentare, ma come pianta medicinale. In molti prodotti commerciali edulcoranti a base di Stevia, sono presenti altri zuccheri come lo fruttosio; inoltre contengono ancora  Carbossimetilcellulosa sodica reticolata (E468) e Biossido di silicio. Da questo si puo dedurre che gli edulcoranti a base di Stevia a volte di naturale hanno ben poco!

L'avventura della Stevia

Fino al dicembre del 2011 l'utilizzo della Stevia era vietato nei paesi dell'Unione Europea. In altre nazioni l'uso era permesso come integratore alimentare (USA, Australia) e in altri ancora (Paraguay, Brasile, Argentina, Canada, Corea, Cina, Giappone, Indonesia, Taiwan) sia come additivo che come integratore. Negli anni ‘70, furono i giapponesi per primi a scoprirne le grandi virtù della Stevia. Oggi, nel Giappone, lo zucchero della Stevia sostituisce di già il 40% del mercato degli edulcoranti, viene usato per esempio nella produzione di bibite light come la Diet Coke, di caramelle e alimenti secchi. La sua coltivazione si è sviluppata all’inizio degli anni ‘80  anche in Cina per rifornire il mercato giapponese. L'utilizzo alimentare della Stevia fu proibito nel 1999 in Europa, a seguito dei pareri della commissione sugli additivi nei cibi dell'OMS e il Comitato Scientifico per gli Alimenti dell'Unione Europea, che segui i bando da parte dell’ americano FDA. La ragione fu che un metbolita della Stevia, lo steviolo, si riteneva che potesse essere cancerogeno. Nel 2011, e precisamente dal 2 Dicembre, anche l'EFSA (Autorità Europea per la Sicurezza Alimentare) ha dato il via libera all'uso della Stevia nell'Unione Europea.

L'uso della Stevia, in paesi diversi da quelli di origine, ha prodotto notevoli controversie e contestazioni, facendo affermare l'esistenza di una cospirazione commerciale, interessata a contrastarne l'uso, ed a favorire invece i dolcificanti artificiali. Pero ancora vige il boicottaggio dell’uso delle foglie di stevia. Cosi permettere l’uso commerciale dello steviolo ma non quello delle foglie di stevia, cosa che è senza dubbio un grande regalo alle aziende produttrici e una disincentivazione al privato cittadino che vuole autoprodurselo in casa.

Sicurezza
Fino ai nostri giorni non risulta alcuna notizia di controindicazioni all'uso della Stevia. Qui dobbiamo sottolineare che è utilizzata per dolcificare cibi e bevande dai nativi in Sud America da centinaia di anni.  Non ci sono rapporti in cui si parli di casi in cui si siano verificate intossicazioni o effetti collaterali dovuti all'uso di Stevia, neanche dopo uso prolungato. Gli studi effettuati sugli animali per verificare eventuale tossicità e per individuare la dose letale hanno accertato che la dose letale è pressoché impossibile da raggiungere.  I primi studi avevano calcolato che la razione quotidiana di stevioside doveva essere compresa entro  7,9mgr/Kgr (Xili e Al, 1992). Studi successivi permettono di affermare che la quantità quotidiana può arrivare fino a 20mgr/Kgr (fattore di sicurezza 100). Una quantità quotidiana di  7,9mgr/Kgr significa che una persona di 65Kgr  può consumare 513mgr di stevioside puro al giorno. Se il consumo totale di saccarosio (zucchero) di 131gr al giorno venisse sostituito da stevioside (e questo di fatto è praticamente impossibile), si avrebbe bisogno di meno di 436mgr di stevioside, cioè di  4,36gr di foglie essiccate, avente un valore di zucchero del 10%.

Precauzioni ed effetti collaterali
La Stevia può provocare allergie, in caso di ipersensibilità ai suoi ingredienti. Non dimenticare che la Stevia appartiene alla famiglia dei Compositae, note per il loro elevato rischio di provocare allergie. Il rischio di allergia viene  praticamente eliminato, usando lo stevioside puro, siccome durante il procedimento di estrazione e purificazione, si eliminano anche varie sostanze presenti nella pianta, potenzialmente tossiche. 
Durante vari studi clinici, è stato documentato che la Stevia, ha un effetto ipoglicemizzante se consumata in livelli più alti di quanto raccomandato. Ai consumatori con il diabete si consiglia di controllare i loro livelli di zucchero nel sangue e di prestare attenzione quando ingerire quantità elevate di Stevia .
'E stato conosciuto che il consumo della Stevia influenza la pressione sanguigna, abbassandola quando ingerita con un dosaggio superiore a quello raccomandato . Le persone che assumono farmaci per la pressione alta , o coloro che hanno una storia di bassa pressione del sangue, dovrebbero monitorare la quantità di Stevia che consumano ed evitare una quantità eccessiva . Questa sua qualita è stata sottoposta in studi clinici, per verficare la sua efficacia come anti-ipertensivo.  La Stevia ha mostrato di abbassare la pressione sanguigna dei pazienti, soministrata in tre capsule da 250mg al giorno, però ad un livello leggermente inferiore rispetto ai farmaci attualmente prescritti.
Per quanto riguarda la sicurezzza durante la gravidanza, non è stata  studiata adeguatamente per quanto riguarda le donne incinte o che allattano ancora , anche se si aspetta di vedere gli studi clinici nel prossimo futuro. Però non è riuscita a passare nell'elenco  di sicuro dei dolcificanti artificiali, pubblicato dall'American Pregnancy Association.
Finora, numerosi scienziati hanno provato che lo stevioside ed il rebaudioside A non sono cancerogeni. Questa dichiarazione è anche riconosciuta dalle autorità ufficiali. Inoltre, la maggior parte dello stevioside non viene riassorbita dall'intestino e non viene trasformata dagli enzimi.  Però è necessario constatare che lo stevioside è un metabolita, il quale viene assorbito dall'intestino e poi trasformato in steviolo dai batteri. Anche quando si somministrano dosi molto elevate di steviolo ai ratti o topi, non si è constatata nessuna formazione di cellule cancerose nel midollo delle ossa.
Si è constatato che lo stevioside ha rallentato la crescita di cancro della pelle sui topi generato da prodotti chimici (Konoshima et Takasaki, 2002).
Dicono che il consumo della Stevia provoca infertilita. Però, durante i studi clinici sulla procreazione dei ratti, topi e criceti, non è stato constatato alcun effetto secondario.
Inoltre, durante i vari studi clinici, non è stato constatato alcun effetto sulle condizioni generali degli animali: il loro peso, il loro tasso di nascita, la dimensione della loro progenie sono stati tutti accuratamente controllati e non hanno riportato alcun cambiamento.
La Stevia e lo stevioside sono assolutamente sicuri per chi soffre di fenilchetonuria poiché la struttura chimica dello stevioside è un diterpene glicoside e non ha nulla a che fare con l'aspartame.

Stevia vs zucchero in numeri
- 15ml di estratto di Stevia, corrispondono al potere dolcificante di ca 1Kgr di zuchero
- 15ml di estratto di Stevia, sono pari a 370 gocce ca
- 1 goccia di estratto di Stevia equivale a ca 3gr di zucchero
- 1 goccia di estratto di Stevia equivale a ca 1,5 cucchiaini di zucchero  (1 cucchiaino da caffe di zucchero pesa ca 2gr)
- 3 gocce di estratto di Stevia equivalgono quasi a 1 bustina di zucchero (5gr).
 
Preparare l'estratto di Stevia
I glicosidi di Stevia hanno maggiore solubilita nell'alcool che nell'acqua. Prima di cominciare a preparare l'estratto di Stevia a casa, rassicuratevi che la pianta che possedete e della specie rebaudiana; ci sono tante le specie di Stevia in giro, e se ne trovano parecchie nei vari vivai, ma solo la rebaudiana ha importanti proprietà dolcificanti.
- Estratto alcolico
Ingredienti :  1 Lt alcool puro a 95°
                         350 gr foglie fresche di Stevia
                         350 ml acqua minerale naturale senza gas.
Preparazione : Le foglie di Stevia devono essere asciute, quindi se le lavate, asciugatele accuratamente senza strofinarle. Mettete le foglie in un barattolo a chiusira ermetica e copritele con l'alcool. Chiudete con il coperchio e posizionate in luogo fresco e buio. Lasciatele in macerazione per 15 giorni. Filtrate l'estratto alcolico con una garza o con filtri di carta da caffe. Aggiungete l'acqua e scuotete. Potete consensare l'estratto, facendo evaporare l'alcool : mettete l'estratto su fuoco bassisimo, cosi da non rischiare che l'alcool si avvampi. Quando sara evaporato quasi tutto, portate ad ebbolizone fino a ridursi ai 200ml e assumere la consistenza di un sciroppo. Conservate in contenitori sterilizzati, in luogo fresco e buio.
- Infuso
Ingredienti : 25 gr folgie fresche di Stevia
                       250 ml di acuqa bollente.
Preparazione : Ponete le folgie di Stevia in un termos e aggiungete l'acqua bollente. Tappate e lasciatelo stare per 12 ore. Filtrate. Ripetete con le foglie gia usate e 100ml di acqua bollente. Mescolate i due infusi e versate in contenitore strilizzato.

Η ΠΡΟΠΟΛΙΣ ♣♣ LA PROPOLI

 

Η ΠΡΟΠΟΛΙΣ

Ιστορικα στοιχεια

Η λεξη προπολις, πρερχεται από το προ+πολις, δηλαδη, αυτό που βρισκεται μπροστα από την πολη. Ο ορος χρησιμοποιηθηκε για πρωτη φορα από τον Αριστοτελη στο εργο του "Περί ζώων ιστορίας", καθως παρατηρησε ότι την χρησιμοποιουσαν οι μελισσες, για να σφραγισουν τις κυψελες τους.

Από εδώ μπορουμε να συμπερανουμε, ότι οι ιδιοτητες της προπολης και η χρηση της στην παραδοσιακη λαϊκη ιατρικη, είναι διαδεδομενα από την αρχαιοτητα. Πολλοι λαοι, την χρησιμοποιησαν σαν φυσικο φαρμακο, εναντια σε μια σειρα από ασθενειες. Οι αιγυπτιοι ιερεις, την χρησιμοποιουσαν στη ταριχευση των φαραω, γνωριζοντας καλα και εκμεταλλευομενοι τις αριστες ιδιοτητες της ως συντηρητικο. Ο Πλινιος ο Πρεσβυτερος, στο εργο του «Naturalis Historia», αναφερεται εκτενως στις ιδιοτητες της προπολης. Οι ρωμαιοι στρατιωτες, την χρησιμοποιουσαν για να απολυμαινουν τις πληγες κατά τις μαχες. Ο Γαληνος, την αναφερει στις ιατρικες του μελετες, συνιστωντας την χρηση της για την περιποιηση των τραυματων από τα εχθρικα βελη, και την επισημαινει ως ένα αριστο φυσικο φαρμακο, κατά των μολυνσεων και του πυρετου. Ο περσης γιατρος Αβικεννας, περιγραφει τις ιδιοτητες της, στο εργο του «Κανονας της ιατρικης επιστημης». Στον πολιτισμο των Ινκας, χρησιμοποιουσαν την προπολη, στις εμπυρετες λοιμωξεις, πριν από το 1600. Κατά την διαρκεια του μεσαιωνα, την χρησιμοποιουσαν για να περιποιηθουν τον αφαλο των νεογεννητων, ως φαρμακο σε ενοχλησεις του λαιμου και σαν επουλωτικο. Σε συγραματα της ρωσικης ιατρικης του 12^ου αιωνα, υπαρχουν πολυαριθμες υποδειξεις για την χρηση της προπολης, ως εξαιρετικο φαρμακο για παθησεις του λαιμου, των δοντιων, ως επουλωτικο και για την περιποιηση των πληγων. Στην Γεωργια, η χρηση της προπολης σε καθημερινη βαση ηταν παντα πολύ διαδεδομενη, από την χρηση της καθαρα σαν φαρμακο, εως την χρηση της στην επεξεργασια του ξυλου που χρησιμοποιουσαν για την κατασκευη παιδικων παιχνιδιων, λογω των αντιβακτηριακων ιδιοτητων της. Βρεθηκαν μαρτυριες του 13^ου αιωνα, σχετικα με την χρησιμοποιηση της κατά την επεξεργασια του δερματος και του ξυλου; εδω ανακαλυπτουμε ότι και οι ξακουστοι κατασκευαστες λαουτων της Κρεμονας, και κατά κυριο λογο ο Stradivari, την χρησιμοποιουσαν για την επεξεργασια των οργανων που κατασκευαζαν, πραγμα που πολύ πιθανον να αποτελουσε το περιφημο μυστικο για τις καταπληκτικες και αξεπεραστες ηχητικες τους ιδιοτητες. Στις αρχες του 1900, χρησιμοποιηθηκε ευρεως κατά την διαρκεια του πολεμου των Μποερς στην Νοτια Αφρικη για την περιποιηση των τραυματιων, αφου την εποχη εκεινη δεν ειχαν ανακαλυφθει ακομη τα αντιβιοτικα. Ετσι η θαυματουργη αλοιφη προπολης, που εμπαινε κατ’ευθειαν επανω στις πληγες, εσωσε πολλες ανθρωπινες ζωες. Επισης, είναι γνωστη η χρηση της στα ρωσικα νοσοκομεια, κατά την διαρκεια του 2^ου παγκοσμιου πολεμου, και συνεχιζεται μεχρι και τις μερες μας. Κατά την διαρκεια των τελευταιων 20 χρονων, οι επιστημονες μελετησαν εκτενως τις ιδιοτητες της, και επαληθευσαν την πολλαπλη θεραπευτικη της δραση. Ετσι, υπεδειξαν πολυαριθμες εφαρμογες αυτης της θαυματουργης φυσικης ουσιας, που συμπληρωσαν τις, ηδη γνωστες από την παραδοσιακη ιατρικη, χρησεις της.

Μορφολογια και προελευση

Η προπολις, είναι μια ουσια κηροειδοβαλσαμορητινωδης, που οι μελισσες συλλεγουν από τα μπουμπουκια, τον φλοιο των δεντρων, από την φλουδα φρουτων και καρπων, αλλα και απο τις πληγες των φυτων, που επουλωνονται με διαφορες ρητινες που εκκρινουν τα ιδια τα φυτα. Η μελισσα, αποκολλα ένα κομματι ρητινης από το μπομπουκι και το μεταφερει στους ειδικους σακκους για την συλλογη της γυρης, που εχει στα πισω ποδια της. Επειτα, επιστρεφει στην κυψελη, οπου αποθετει την ρητινη που εχει συλλεξει; εκει την παραλαμβανουν οι γηραιοτερες μελισσες, που είναι υπευθυνες για την σιτιση, και την εμπλουτιζουν με ειδικες εκρισσεις των σιελογονων αδενων τους, που είναι πλουσιες σε ενζυμα, και με κερι. Αυτή η επεξεργασια, γινεται κατά τις πιο θερμες ωρες της ημερας, όταν η ρητινη μαλακωνει και είναι πιο ευκολο να δουλευτει. Το χρωμα της προπολης ποικιλλει και κυμαινεται από καστανοκιτρινο εως σχεδον μαυρο, πραγμα που εξαρταται από την προελευση της και από το ειδος των δεντρων από το οποιο εχει συλλεχθει. Η οσμη της είναι εντονα αρωματικη, γενικα ευχαριστη. Όταν μασηθει, η γευση της είναι στην αρχη απαλη και επειτα γινεται πικρη, εντονη και καυστικη. Η υφη της ποικιλλει αναλογα με την θερμοκρασια : ευπλαστη και κολλωδης στους 30°C, ευθρυπτη σε πολύ χαμηλες θερμοκρασιες. Το σημειο τηξης της είναι γυρω στους 60 - 70°C. Δεν μπορουμε να καθορισουμε μια σταθερη χημικη συσταση για την προπολη, καθως ποικιλλει, και εξαρταται από την χλωριδα της περιοχης απ’οπου συλλεγεται.

Συλλογη

Για να μπορεσουν να συλλεξουν την προπολη από τις κυψελες, οι μελισσοκομοι, αντικαθιστουν την οροφη από τα διαμερισματα της βασιλισσας, με μια ειδικη σιτα. Οι μελισσες, σπευδουν να εμποδισουν την εισοδο του φωτος στα διαμερισματα της βασιλισσας, ετσι ώστε να διαφυλαξουν την αναπαραγωγη της, και βουλωνουν τις τρυπες, χρησιμοποιωντας την προπολη. Από εδώ, συλλεγεται η προπολις με δυο, εντελως διαφορετικες μεταξυ τους, διεργασιες. Ο φυσικος τροπος συλλογης, συνισταται, στο να αφιρεσουμε την προπολη με την ειδικη ξυστρα, αφου πρωτα συλλεξουμε το μελι. Πραγματοποιειται κατά την διαρκεια των πιο ζεστων μηνων του χρονου (Ιουλιο – Αυγουστο), κατά τις μεσημεριανες ωρες, όταν η θερμοκρασια είναι πανω από τους 20°C, και οι ρητινες είναι ευπλαστες. Επειτα από την συλλογη, καθαριζεται από τις τυχον ακαθαρσιες με διαλογη με το χερι ή με πλυσιμο. Αυτή η μεθοδος εχει όμως μικρη αποδοση και ετσι προτιμουνται τεχνητες μεθοδοι, που είναι πιο καταλληές για την βιομηχανικη παραγωγη. Κατα τις μεθοδους αυτες, πρωτα αλ'ολα αφαιρειται η σιτα απο την κυψελη και συλλεγεται το μελι. Επειτα μπαινει μεσα σε έναν καταψυκτη για συγκεκριμενο χρονικο διαστημα. Εκει η προπολις, χανει την κολλωδη υφη της, γινεται σκληρη και ευθρυπτη και αποκολλαται από την πλαστικη σιτα. Τελος, αλεθεται και μετατρεπεται σε σκονη. Η ετησια παραγωγη μιας κυψελης σε προπολη, κυμαινεται από 50gr εως 150gr. Καποια ειδη μελισσας εχουν την ικανοτητα να παραγουν πιο μεγαλες ποσοτητες προπολης. Ξεχωριζουν οι μελισσες του Καυκασου και καποια ειδη ενδημικα της Μικρας Ασιας. Η προπολις που παραγεται στην Ευρωπη και που δεν υποκειται σε επεξεργασια μετα την συλλογη της, αποτελει την καλυτερη ποιοτητα προπολης στην παγκοσμια αγορα.

Συνθεση

Όπως εχουμε ηδη πει, δεν είναι δυνατον να καθορισουμε μια ακριβη και παγκοσμια αποδεκτη περιγραφη της συνθεσης της προπολης, καθως εξαρταται από την χλωριδα της περιοχης απ’οπου συλλεχθηκε, την εποχη συλλογης και από αρκετους αλλους παραγοντες. Πραγματι, κατά την διαρκεια πολυαριθμων μελετων για την προπολη, ταυτοποιηθηκαν πανω από 150 βιοχημικες ενωσεις!

Σε γενικες γραμμες, μπορουμε να υποδιαιρεσουμε τα βασικα συστατικα της σε 5 ομαδες :

• 40 - 60% ρητινες και βαλσαμα (μαλακες ρητινες);

• 20 - 30% κερι μελισσας, διαφοροι φυτικοι κηροι και ελαια;

• 3 - 7% αιθερια ελαια και άλλες πτητικες ουσιες;

• 3 - 7% γυρη και σακχαρα;

• 5 – 15% διαφορες οργανικες ουσιες (ξυλο, νερο,διαφορες αλλες ) και μεταλλικα στοιχεια.

Τα βασικα ενεργα συστατικα της προπολης είναι τα φλαβονοειδη, με 41 από αυτά να εχουν ταυτοποιηθει μεχρι στιγμης. Τα πιο σημαντικα είναι η γκαλανινη, η κρισινη, η κουερσετινη και η πινοκυμβινη. Τα φλαβονοειδη προερχονται από τα διαφορα φυτα. Οι μελισσες-σιτιστες, καθως επεξεργαζονται τις ρητινες και την γυρη, καταφερνουν να διαφοροποιησουν την δομη αυτων των φλαβονοειδων, αποδομωντας τα σακχαρα, με την βοηθεια των ενζυμων που παραγονται από τους σιελογονους αδενες τους.

Επισης, στην προπολη συναντωνται και άλλες ενδιαφερουσες ουσιες, όπως πολυφαινολες, κουμαρινες και τερπενια. 

Χρηση της προπολης από τις μελισσες

Η προπολις για τις μελισσες, είναι μια πολυχρηστικη ουσια. Κατά κυριο λογο, χρησιμοποιειται σαν αντισηπτικο, για την απολυμανση της κυψελης. Οι μελισσες, ζωντας σε πολυαριθμες κοινωνιες, στριμωγμενες μεσα σε έναν περιορισμενο χωρο (2 μελισσες σε κάθε 3 κυβικα εκατοστα), κατω από υψηλες θερμοκρασιες (35°C), και περιπλανωμενες σε εκτεταμενες περιοχες, είναι εκτεθειμενες σε διαφορες μολυνσεις. Χαρις στην προπολη, καταφερνουν να διατηρουν σε αριστη κατασταση το ευβιωτικο επιεπδο μεσα στην κυψελη τους. Ακομη, επωφελουνται από τις αντιβακτηριακες ιδιοτητες της προπολης για να αντιμετωπισουν τους διαφορους εισβολεις στην κυψελη. Δεν λιγες οι φορες, που ένα ποντικι, μια σφιγγα ή ένα μικρο ερπετο εισχωρει μεσα στην κυψελη για να κλεψει το μελι. Οι μελισσες του επιτιθενται και το σκοτωνουν κεντριζοντας το. Βεβαια, αυτοματως ερχονται αντιμετωπες με ενα μεγαλο προβλημα : πώς να ξεφορτωθουν το πτωμα που τους εμποδιζει μεσα στην κυψελη. Καθως είναι μαλλον αδυνατον το να το μετακινησουν, το μουμιοποιουν, καλυπτοντας το με προπολη, αποφευγοντας ετσι την σηψη του και την αναπτυξη βακτηριδιων που θα εθεταν σε κινδυνο μολυνσης, ολη την κυψελη. Ακομη, οι μελισσες, χρησιμοποιουν την προπολη ανακατεμενη με κερι, για να ενισχυσουν την δομη της κυψελης : σταθεροποιουν τα τελαρα με τις κυψελες, σφραγιζουν τα κελια, μονωνουν και σφραγιζουν τις τρυπες. Επισης, πολυ βασικη χρηση της προπολης, είναι η επενδυση των κελλιων οπου θα αποθεσει η βασιλισσα τα αυγα της, μεσα στην καρδια της κυψελης. Με αυτόν τον τορπο αποστειρωνουν αυτά τα πολύ ειδικα κελλια, που θα χρησιμοποιηθουν σαν θερμοκοιτιδες για τις προνυμφες.

Χρηση της προπολης από τον ανθρωπο

Η προπολις χρησιμοποιειται ευρεως για τις πολλαπλες της ιδιοτητες : απολυμαντικες (βακτηριοστατικες-βακτηριοκτονες, αντιμυκητιακες και μυκητοκτονες, αντιικες), αντιοξειδωτικες, επουλωτικες, αναισθητικες, αποσυμφορητικες.

Από τις ιδιοτητες της μπορουμε να καταλαβουμε ότι είναι χρησιμη για μια μεγαλη γκαμα δερματικων προβληματων :

- τραυματα, πληγες, εκχυμωσεις, ατονα ελκη και νεκρωση ιστων;

- ερπη ζωστηρα;

- εκζεματα, ψωριαση, κερατοδερματιτιδες;

- τριχοφυτια του τριχωτου της κεφαλης;

- δερματιτιδα από ραδιενεργη ακτινοβολια;

- στην πρωκτολογια (πρωκτος και περιπρωκτικη περιοχη);

- στις μυρμηκιες, σε καλους, σκληρυνσεις και σε χηλοειδη;

- στους μολωπες;

- σε κρυοπαγηματα, εγαυματα και σκασμενο δερμα;

- σε δοθιηνες και αποστηματα;

- στην ερυθροδερμικη απολεπιστικη δερματιτιδα των νεογνων;

- σε λειχηνες και χρονιζουσα λευκορροια.

Η προπολις, είναι το πιο αποτελεσματικο φαρμακο, για την αντιμετωπιση των περισσοτερων προβληματων της στοματοφαρυγγικης κοιλοτητας και των ανω αεροφορων οδων :

- υγιεινη της στοματικης κοιλοτητας, περιοδοντιτιδα, αφθες, ελκωδη στοματιτιδα, οδοντικες λοιμωξεις (αποστηματα και μονιλιωση), κακοσμια του στοματος. Σε δοντια που πονανε, εχει μεν μικροτερη ικανοτητα διεισδυσης από το γαριφαλελαιο, αλλα και πιο εντονη αποσυμφορητικη δραση. Η αμιγης ακατεργαστη ρητινη, εχει κηροειδη συσταση, και μπορει να χρησιμοποιηθει για προχειρα σφραγισματα, εμποδιζοντας ταυτοχρονα τις μολυνσεις, τουλαχιστον μεχρι την επισκεψη στον οδοντιατρο.

- νευραλγιες και προβληματα των ουλων : περιοστιτιδα του οδοντικου φατνωματος, περιοδοντιτιδα, αιμορραγια;

- στηθαγχη, φαρυγγιτιδα (από στρεπτοκκοκο β-αιμολυτικο και σταφυλοκκοκο), ρινοφαρυγγιτιδα, λαρυγγιτιδα, ρινιτιδα, οζαινα (ατροφικη ρινιτιδα), ιγμοριτιδα, ωτιτιδα;

- βρογχο-πνευμονικες λοιμωξεις;

- βραχναδα, βηχας, φλεγμονες της στοματικης κοιλοτητας και του λαιμου.

Ειναι πολύ αποτελεσματικη στην γριππη και στην αντιμετωπιση των συμπτωματων του κρυολογηματος, τοσο στους ενηλικες, οσο και στα παιδια. Αν δοθει με τα πρωτα συμπτωματα, η αποτελεσματικοτητα της θα σας καταπληξει! Η προπολις, δρα καταπολεμωντας την αναπτυξη των μικοροοργανισμων, που είναι υπευθυνοι για τις αναπνευστικες λοιμωξεις. Εχει ακομη αντιπυρετικες και αντιφλεγμονωδεις ιδιοτητες, και ως ανοσοδιεγερτικο, αυξανει αισθητα την αμυνα του οργανισμου.

Επισης, χρησιμοποιειται στην προστατιτιδα, στην εντερικη δυσμικροβιωση, σε λοιμωξεις των ουροφορων οδων από κολοβακτηριδια και πρωτεα και ακομη για την θεραπεια στομαχικων ελκων.

Ακομη, της αποδιδουν ιδιοτητες ανοσοδιεγερτικες, αγγειοπροστατευτικες και αντικαρκινικες.

Η προπολις, κυκλοφορει ευρεως στο εμποριο, αλλα πολύ σπανια στην ακατεργαστη μορφη της. Αντιθετως, θα την βρειτε σε πολυαριθμα σκευασματα από σχεδον ολες τις εταιριες φυτοθεραπευτικων, με την μορφη δισκιων, σε αλκοολικα ή υδραλκολικα διαλυματα ( τα δευτερα είναι καλταλληλοτερα για παιδια, καθως περιεχουν μικρη ποσοτητα αλκοολης) καθως και σε γλυκολικα διαλυματα. Επισης θα την βρειτε σε πολλες κρεμες, λοσιον, σαπουνια και προϊοντα για την περιποιηση του δερματος.

Κτηνιατρικη χρηση
Το βαμμα προπολης, είναι ένα φαρμακο που δεν πρεπει να λειπει από το φαρμακειο μας, όταν εχουμε κατοικιδια. Είναι «ευελικτο», καθως μπορει να χρησιμοποιηθει τοσο για εσωτερικη οσο και για εξωτερικη χρηση, και δινει λυσεις σε πολλα μικρα προβληματα : φλεγμονες της στοματικης κοιλοτητας, μικρες πληγες, μυκητιασεις και δερματιτιδες, κατά των κρυολογηματων και σε προβληματα των αναπνευστικων οδων. Δεν εχουν αναφερθει αντενδειξεις σε συγχορηγηση με αλλα φαρμακα ή με την τροφη.

Αντενδειξεις και προφυλαξεις
Συνισταται να αποφευγεται η χορηγηση προϊοντων που περιεχουν προπολη, σε αθενεις που υποφερουν από ασθμα, καθως μπορει να προκαλεσει ή να επιδυνωσει μια κριση ασθματος.
Αντενδεικνυται η χορηγηση, σε οσους είναι αλλεργικοι στα τσιμπηματα της μελισσας.

Αντενδεικνυται σε οσους είναι αλλεργικοι στην γυρη και στο μελι, καθως εμπεριεχει μικρες ποσοτητες και από τα δυο.
Αντενδεικνυται σε οσους είναι αλλεργικοι στα κωνοφορα, στην λευκη, στο βαλσαμο του Περου και στα σαλικυλικα.
Επισης, αντενδεικνυται κατά την εγκυμοσυνη και τον θηλασμο.
Όπως εχουμε δει, η προπολις, χρησιμοποιειται για την παρασκευη βερνικων για την επικαλυψη μουσικων οργανων, όπως τα βιολια. Μουσικοι που χρησιμοποιουν τετοια οργανα, εχουν αναφερει περιπτωσεις δερματιτιδας εξ’επαφης, που ενοχοποιει την προπολη. 

Συντηρηση

Καλυτερα να φυλατε τα διαλυματα και τα βαμματα προπολης σε σκουροχρωμα δοχεια, για να τα προστατεψετε από το φως, σε μερος σκοτεινο και δροσερο.
Μην αναμιγνυετε ένα παλαιοτερο διαλυμα με ένα φρεσκο, γιατι επηρεαζετε την δραστικοτητα του.
Η προπολις, παντως, χαρη στις ιδιοτητες της, διατηρειται για πολύ καιρο, χωρις να χανει την δραστικοτητα της.

LA PROPOLI

Storia

Il nome propolis deriva dal greco προ (davanti) + πολις (città) che significa quello che stà davanti alla città. Il termine è stato usato da Aristotele nella sua"Storia degli animali" perché si era osservato che le api la usavano per sigillare il loro sito.

L’uso della propoli come medicina popolare quidi è noto fin dall’antichità. Per secoli i popoli l’ hanno utilizzata come rimedio naturale per curare una grande quantità di malanni. I sacerdoti egizi la usavano per mummificare i corpi dei faraoni, sfruttando le sue magnifiche doti conservative. Plinio il vecchio, nella sua “Naturalis Historia” fa riferimento alle qualità della propoli. I soldati romani la utilizzavano per disinfettare le ferite riportate sul campo di battaglia. Galeno la cita nei suoi trattati di scienza medica, raccomandando l'uso della propoli per curare i guerrieri feriti dalle frecce nemiche, ed indicandola come un ottimo rimedio naturale contro le infezioni e la febbre. Il medico persiano Avicenna ne descrive le proprietà nel "Canone della scienza medica". La civiltà Incas usava la propoli per le infezioni febbrili prima del 1600. Durante il medioevo, veniva anche utilizzata per medicare l'ombelico dei neonati, come rimedio per i disturbi della gola e come cicatrizzante. Trattati di medicina russa del XII secolo, hanno indicato numerosi usi della propoli, quale ottimo rimedio per il mal di gola, mal di denti, per cicatrizzare le ferite e per guarire le piaghe. In Georgia l'uso della propoli è sempre stato quotidiano, dall'utilizzo medico vero e proprio all'impiego nelle lavorazioni del legno per i giocattoli dei bambini quale antibatterico. Nel XIII secolo si sono trovate testimonianze di uso, per la lavorazione del cuoio e del legno, dove si scopre che i famosi liutai cremonesi, in particolare Stradivari, la usavano per il trattamento degli strumenti e sembra che questo trattamento donasse allo strumento una migliore sonorità. Agli inzi del 1900 viene usata durante la guerra dei Boeri in Sudafrica, per curare le ferite dei soldati, siccome all'epoca gli antibiotici non erano ancora conosciuti. Così il famoso unguento alla propolis applicato direttamente sulle ferite, salvò molte vite umane. L'impiego negli ospedali della Russia nella seconda guerra mondiale è noto, ed è rimasto in uso fino ai giorni nostri. Durante gli ultimi 20 anni, gli scienzati hanno studiato le sue qualità e hanno verificato la sua azione terapeuticha. Così hanno indicato innumerevoli applicazioni di questa sostanza naturale che si affiancano ai tradizionali usi.

Morfologia e origine

La Propoli è una sostanza ceroidebalsamicoresinosa, che le api raccolgono dalle gemme apicali, dalla corteccia delle piante, ma anche su alcune scorze, e ferite vegetali già incerottate o in via di esserlo dalle stesse piante. L'ape stacca un frammento di resina dalla gemma e lo trasporta nei contenitori pollinici delle zampe posteriori, fa quindi ritorno all'alveare dove la resina raccolta verrà arricchita dalle api bottinatrici anziane, con particolari secrezioni salivari contenenti enzimi e con cera. La lavorazione avviene durante le ore più calde della giornata, quando è più morbida e facile da lavorare. Il colore varia ,e oscilla dal giallo bruno fin quasi al nero, a seconda della sua provenienza e dagli alberi da cui è tratta. L'odore è fortemente aromatico, generalmente molto gradevole. Se la Propoli viene masticata, in principio ha sapore tenue poi amaro e pungente. La consistenza varia con la temperatura: plasmabile ed appiccicosa a 30°C, friabile a basse temperature. Punto di fusione 60 - 70°C. Non si può dare una precisa composizione chimica alla propoli in quanto varia a seconda dalla zona di raccolta.

Raccolta

Per prendere la propoli dall’ alveare, gli apicoltori, sostituiscono il soffito della camera matrimoniale della regina, con reti zanzariere. Le api, cercando di impedie alla luce di entrare in queste celle, per assicurare la prolificazione della regina, le tappano appunto con la propoli. La propoli si può produrre in due maniere radicalmente differenti. La raccolta naturale consiste nel rimuovere con l’apposito raschietto la propoli depositata dalle api nell’alveare, dopo la raccolta del miele. Ha luogo durante i mesi più caldi dell’anno (luglio – agosto), durante le ore centrali della giornata , quando la temperatura è superiore ai 20°C e le resine sono malleabili. Dopo la raccolta, la propoli si separa dalle eventuali impurità presenti, mediante cernita manuale o lavaggio. Questo metodo però, ha scarsa produttività e quindi, si preferice usare metodi artificiali, più adeguati agli usi commerciali. Così, l a rete, che viene rimossa per la raccolta del miele, viene poi messa in un congelatore per il tempo necessario. Così la propoli perde la sua naturale appiccicosa e assume una consistenza dura e friabile, staccandosi così dalla rete di plastica. Infine, viene macinata e ridotta in polvere. La quantità annua prodotta da un alveare varia dai 50gr ai 150gr. Alcune razze di api propolizzano più di altre: notevoli quantità vengono prodotte da api caucasiche e da alcune specie di api dell'Asia minore. La Propoli di origine europea, che non viene sottoposta ad alcun trattamento dopo la raccolta, rappresenta sicuramente la migliore qualità di propoli presenta sul mercato.

Composizione

Come abbiamo già detto, è impossibile definire una composizione esatta ed universalmente valida della propoli, in quanto estremamente variabile a seconda della vegetazione di origine, della stagione e di molti altri fattori. Infatti, nel corso di numerosi studi sulla propoli, ci sono identificati più di 150 composti biochimici!

In grandi linee però, possiamo suddividere i principali componenti in 5 gruppi :

• 40 - 60% resine e balsami (resine molli);
• 20 - 30% cera d'api, cere vegetali, olii fissi;
• 3 - 7% olii essenziali e altre sostanze volatili;
• 3 - 7% polline e zuccheri;
• 5 - 15% sostanze organiche diverse (legno, acqua, varie) e minerali.
I principi attivi di riferimento della propoli sono i flavonoidi, 41 di essi finora identificati, di cui i più attivi sono la galangina, la crisina, la quercitina e la pinocembrina. I flavonoidi, sono originariamente presenti nelle varie piante; le api bottinatrici, elaborando le reisini e la polline, riecono a modificare la strutta di questi flavonoidi, togliendo gli zuccheri, contenuti nel composto organico, grazie agli enzimi che vengono prodotti dai loro ghiandole salivari.

Si sono riscontrate anche altre sostanze interessanti come polifenoli, cumarine e terpeni.

Utilizzo della propoli da parte dell’ape

La propoli per le api, è una sostanza multiuso. Principalmente, viene utilizzata per abbassare la carica batterica dell'alveare; le api, vivendo numerose in uno spazio ristretto (2 api ogni 3 centimetri quadrati), in temperature alte (35°C), e girando in vaste zone, sono esposte al pericolo di varie infezioni. Grazie alla propoli, riescono a mantenere perfettamene lo stato eubiotico dell’alveare. Ancora, le api sfruttano le proprietà antibatteriche della propoli, per affrontare gli intrusi nell’alveare. Può capitare che un topo, una sfinge o ancora un piccolo rettile entri nell’alveare per saccheggiare; le api attacano e lo pungono mortalmente. Ma subito devono affrontare un grosso problema : come sbarazzarsi del cadavere che ingombra nell’alveare. Siccome è pressochè impossibile spostarlo, lo mummificano, coprendolo di propoli, evitando cosi la poliferazione dei batteri e l’infezione dell’alveare. Le api utilizzano la propoli insieme alla cera, per rinforzare le strutture dell’alveare: saldano i telai nell’arnia, sigillano le celle, isolano, tappano i bucchi del nido. Ancora, nel cuore dell’alveare, rivestono le cellete dove la regina depositerà le preziose uova, sterilizzando tutta la zona che funzionerà da incubatrice. 

Ultilizzo dalla parte dell’uomo

La propoli viene usata dall’uomo per le sue proprietà disinfettanti (batteriostatiche – battericide, antimicotiche e fungicide, antivirali), antiossidanti, cicatrizzanti, anestetiche, decongestionali.

Dalle sue prorpietà possiamo capire che la propoli è utilissima in una varietà di problemi cutanei :

• ferite, contusioni, piaghe, ulcere varicose e necrosi;
• herpes zoster;
• eczemi, psoriasi, cheratodermie;
• tricofizia del cuoio capelluto;
• radiodermiti;
• proctologia (regione anale e perianale);
• verruche, calli, duroni, occhio di pernice e cicatrici cheloidi;
• couperose;
• geloni, screpolature e ustioni;
• foruncoli ed ascessi;
• eritrodermia desquamativa del lattante (malattia di Leiner Moussous);
• tigna (trychophytor) e leucorree cronizzate di vecchia data.
La propoli è molto probabilmente la più efficace medicina per affrontare molti problemi del cavo orale e delle prime vie aerre :

• igiene della bocca, gengivite, glassite, afte, stomatiti ulcerose, infezioni dentarie (ascessi e monoliosi), alitosi. Sui denti doloranti ha minore capacità di penetrare in profondità, rispetto all’olio essenziale del garofano, ma in cambio è molto decongestionante. La resina pura, che ha una consistenza cerosa, può tamponare provvisoriamente carie e fessure delle otturazioni, impedendo che facciano infezione, in attesa di recarsi dal dentista.
• nevralgie e problemi gengivali: periostiti alveolo-dentarie, paradontiti, emorragie, pulpiti dentarie;
• angine, faringiti ( da streptococco betaemolitico e da stafilococco), rinofaringiti, laringiti, riniti, ozena, sinusiti, otiti
• affezioni bronco-polmonari,
• raucedine, tosse , infiammazioni della cavità orale e gola.

E molto efficace nell’ influenza e nei sintomi da raffreddamento in generale, sia negli adulti che nei bambini. Se viene somministrata con i primi sintomi, la sua efficacia vi stupirà! La propoli, agisce combattendo la crescita di microrganismi responsabili delle infezioni respiratorie; ha ancora proprietà antifebbrili ed antiinfiammatorie e come immunostimolante, aumenta sensibilmente le difese dell'organismo.

Si usa ancora contro l’infiammazione del prostata, per il dismicrobicmo intestinale e infezioni delle vie urinarie da coli e proteus e per curare le ulcere dello stomaco.

Le confericono ancora proprietà immunostimolanti, vasoprotettive, e antitumorali.

La propoli si trova oggi in commercio, ma raramente allo stato grezzo. Invece, la troverete in numerosi prodotti di dite di fitoterapeutici in forma di pastiglie, in soluzione alcolica o idroalcolica (adatta per i bambini perché non contiene troppo alccol), in soluzione glicolica . Inoltre, è contenuta in molte creme, lozioni, saponi e prodotti per la pelle e in varie altre preparazioni.

Uso veterinario

La tintura della prpoli è una medicina da tenere sempre pronta, per la cura dei nostri animali. Versatile, sia per uso interno che esterno la si può usare per molti piccoli problemi: infiammazioni del cavo orale, piccole ferite, micosi e dermatiti, contro raffredori e problemi delle vie respiratorie.
Non ci sono riportate controindicazioni in sinergia con medicine o cibi

Controindicazioni e precauzioni

Non è consigliabile somministrare prodotti conteneti propoli a quelli che soffrono di asma, perchè è possible provocare o peggiorare un attacco della malattia.

È controindicata a quelli che sono allergici alle puncture delle api.

È controindicata a quelli che sono allergici alla polline o al miele, siccome già contiene piccole quantità di tutti e due.

E controindicata a quelli che sono allergici ai coniferi, il pioppo, il balsamo di Peru e i salicilici.

Inoltre è controindicata durante la gravidanza e l’allatamento.

Siccome la propoli viene usata per la preparazione di un vernice speciale con il quale rivestono gli strumenti musicali, come i violini, sono riportate dermatiti da contatto da musicisti, che incolpano la propoli.

Conservazione

Meglio conservare le soluzioni e le tinture contenenti propoli, in vasi scuri, per prottegerli dalla luce, e in luogo fresco e buio.

Non mescolare una soluzione di propoli di vecchia data con una fresca.

La propoli, date le sue proprieta, si conserva a lungo, senza perdere la sua efficacia.

ΤΟ ΥΠΕΡΙΚΟ Ή ΣΠΑΘΟΧΟΡΤΟ Ή ΒΑΛΣΑΜΟΧΟΡΤΟ (St.JOHN'S WORT) ♣♣ IPERICO o ERBA DI SAN GIOVANNI o SCACCIADIAVOLI

ΤΟ ΥΠΕΡΙΚΟ Ή ΣΠΑΘΟΧΟΡΤΟ Ή ΒΑΛΣΑΜΟΧΟΡΤΟ (St.JOHN'S WORT)
ΦΤΙΑΧΝΩ ΣΠΑΘΟΛΑΔΟ

Ιστορικα στοιχεια - Ετυμολογια
Υπερικον το διατρητον, λατινικη ονομασια Hypericum perforatum, γνωστο από την αρχαιοτητα ως υπερεικόν. Η επικρατερστερη εκδοχη για την ετυμολογια του ονοματος του, ειναι οτι προερχεται απο το υπερ + εικων, δηλαδη ειναι πανω απο τα φαντασματα και τους διαμονες. Ο Ιπποκρατης, ο Γαληνος , ο Διουσκουρίδης καθως και ο Πλινιος, αναφέρουν το φυτο και τις ιδιοτητες του. Οι ερευνητες του Μεσαιωνα, αντιγραφουν τις παρατηρησεις των αρχαιων, και συνδυαζουν τις φαρμακολογικες του ιδιοτητες με την πληθωρα μαγικων, που του αποδιδουν. Πραγματικα, κατα την διαρκεια του Μεσαιωνα, το συσχετιζουν αμεσα με τη μαγεια : πιστευαν οτι απομακρυνε τους δαιμονες, τις μαγισσες, προστατευε απο τους κεραυνους καθως και απο το κακο ματι. Επισης, οταν αποτυχαινε μια προσπαθεια εξορκισμου, εβαζαν μερικα φυλλα υπερικου κατω απο τα ρουχα του ατυχου δαιμονισμενου και αλλα σκορπιζαν μεσα στο σπιτι του, για να κρατησει μακρυα τους δαιμονες...

Μορφολογια

Είναι ένας πολυετης ποωδης θαμνος, αυτοφυης στην Ελλαδα, στη Ευρωπη, Βορεια Αμερικη και Αυστραλια. Προτιμα μερη ηλιολουστα ή ημισκιερα. Ειναι πολυ ανθεκτικο φυτο τοσο στην ξηρασια, οσο και στις χαμηλες θερμοκρασιες, και φυτρωνει παντου. Ανηκει στην οικογενεια των Υπερικίδων (Hypericaceae), που αριθμει περι τα 400 ειδη. Εχει υψος 20-60 εκ. και σαν συνολο, πρασινο-γλαυκο χρωμα. Εχει πολυκλαδικο ριζωμα, και στερεο στελεχος, ορθιο, κυλινδρικο, που διατρεχεται κατά μηκος, από δυο αναγλυφες λωριδες, που προεξεχουν. Τα φυλλα του είναι μικρα, αντικρυστα, αμισχα, ωοειδη ή λογχοειδη, ημιδιαφανη. Αν κοιταξουμε ένα φυλλο απεναντι στο φως, διακρινονται στην επιφανεια του διασπαρτα διαφανη στιγματα, πραγμα που κανει αναγνωρισιμο το φυτο, ακομη και όταν δεν ανθοφορει. Από εδώ προερχεται και ο προσδιορισμος perforatum, που σημαινει διατρητος. Αυτά τα στιγματα είναι στην πραγματικοτητα μικρες ελαιωδεις κυστεις. Στο περιθωριο των φυλλων και ακομη πιο πολύ στα ανθη, διακρινονται επισης μαυρα στιγματα. Αυτά είναι ένα ειδος αδενων, που περιεχουν κατά κυριο λογο υπερικινη, ένα από τα δραστικα συστατικα του φυτου. Αν τριψουμε με τα δαχτυλα το φυτο, απελευθερωνεται η υπερικινη, που δινει μια κοκκινη χρωση. Η ανθοφορια διαρκει από τον Απριλιο εως τον Αυγουστο, ενώ φτανει την κορυφωση της, γυρω στις 24 Ιουνιου. Από εδώ πηρε και το ονομα, με το οποιο είναι πιο γνωστο στις αγγλοφωνες χωρες : «βοτανο του Αγιου Ιωαννη» (St.John’s wort), αλλα και το ελληνικο «βοτανο του Προδρομου» αφου συμπιπτει με την γιορτη του αγιου. Τα ανθη του, σχηματιζουν κορυμβους, εχουν 5 χαλαρα μακροστενα πεταλα, με ζωηρο κιτρινο χρωμα και μαυρα στιγματα στις ακρες τους, όπως εχουμε ηδη πει. Εχουν 5 σεπαλα και πολυαριθμους στημονες, που ενωνονται σε 3 δεσμες στη βαση. Ολο το φυτο αναδιδει μια ευχαριστη μυρωδια, που οφειλεται στα αιθερια ελαια που περιεχει. Εκτος απο το perforatum που ειναι το κατ'εξοχην φαρμακευτικο φυτο, απ'οπου παιρνουμε την δρογη, συναντουνται επισης και αλλα ειδη; πολυ διαδεδομενο ειναι ενα καλλωπιστικο ειδος, που χρησιμοποιειται ευρεως στους κηπους, επειδη ειναι πολυ ανθεκτικο και παραγει υπεροχα, κατακιτρινα ανθη, καθόλη την διαρκεια του καλοκαιριου.

Δραστικα συστατικα

Τα κυρια δραστικα του συστατικα είναι η υπερικινη και η υπερφορινη. Περιεχει επισης τανίνες, φλαβονοειδή (16% στα φυλλα : υπερινη, κερσετινη, κερσετρινη και ρουτινη), καροτενοειδή, φυτοστερόλες, φαινολικα οξέα και ενα αιθεριο ελαιο (περιεχει τερπενια με αντιβακτηριακες ιδιοτητες), τα οποια δρουν συνεργητικα με τα βασικα δραστικα συστατικα του φυτου.

Δρογη

Η δρογη του φυτου (δηλαδη το μερος του φυτου που χρησιμοποιειται για τις φαρμακευτικες του ιδιοτητες) είναι τα φυλλα και οι ανθισμενες κορυφες, φρεσκα ή αποξηραμενα. Η καλυτερη εποχη για την συλλογη της δρογης, ειναι γυρω στις 20-25 Ιουνιου. Η περιεκτικοτητα της δρογης σε δραστικα συστατικα, φαινεται να επηραζεται αμεσα απο την θεση του ηλιου στον ουρανο, που κατα το θερινο ηλιοστασιο (21-24 Ιουνιου), ειναι πραγματικα η υψηλοτερη δυνατη. Τα φυλλα και οι ανθισμενες κορυφες συλλεγονται και εμβρεχονται σε ελαιο, σε κρασι ή αποξηραινονται στην σκια και φυλασσονται σε χαρτινες σακκουλες.

Φαρμακευτικες ιδιοτητες
Εχει πολυ ισχυρη επουλωτικη δραση, που ηταν ηδη γνωστη κατα την αρχαιοτητα. Κατα τον Μεσαιωνα, οι ιπποτες του ταγματος του Αγιου Ιωαννη τη Ιερουσαλημ, εκμεταλλευτηκαν αυτην του την ιδιοτητα; αυτοι οι Οσπιταλιεροι (δηλαδη νοσοκομοι) ιπποτες, που αργοτερα εμειναν γνωστοι ως ιπποτες της Μαλτας, εκτος απο πολεμιστες, ως μοναχοι που ηταν, αναλαμβαναν επισης και την περιθαλψη των τραυματιων, κατα την διαρκεια των σταυροφοριων, στα νοσοκομεια του ταγματος τους, στην Μαλτα, στην Κυπρο και στην Ροδο. Ετσι χρησιμοποιουσαν το υπερικο, για να αντιμετωπισουν τα εγκαυματα και τα βαθια τραυματα απο τα σπαθια, εξ’ου και η ονομασια σπαθοχορτο, αλλα και για να ανεβασουν το ηθικο των στρατιωτων.
Πολύ διαδεδομενη είναι η χρηση του σπαθολαδου. Το σπαθολαδο παρασκευαζεται με μουλιασμα του φυτου σε ελαιολαδο και εκθεση στον ηλιο για 1 εβδομαδα εως ένα μηνα. Χρησιμοποιειται για περιποιηση και επουλωση αιμορραγουντων ή μολυμενων πληγων, ερυθηματων, εγκαυματων (εως και 3ου βαθμου) και αιμορροιδων. Εχει αμεσο αποτελεσμα στον πονο της πληγησας περιοχης, μεσα στα πρωτα λεπτα απο την εφαρμογη του. Προαγει την επουλωση και την αποκατασταση του δερματος, με εκπληκτικα αποτελεσματα.
Παραδοσιακα χρησιμοποιειται κατα των δηγματων απο φιδια.
Επισης βοηθα στους ρευματισμους και στην ισχυαλγια.
Του αποδιδεται καλλυντικη, αντιρυτιδικη δραση.
Η αντιικη του δραση το κανει αποτελεσματικο κατα του ερπη; στα πρωιμα σταδια του ερπη, οταν δεν εχουμε ακομη ελκη, ο συνδυασμος του με τον οξινο χυμο του λεμονιου, εχει εκπληκτικα αποτελεσματα.
Βοηθα στην απορροφηση των αιματωματων.
Σε αντιθεση με την φωτοευαισθησια που μπορει να προκαλεσει οταν ληφθει εσωτερικα, ιδιως σε ατομα με πολυ ανοιχτοχρωμη επιδερμιδα ή με ελλειψη μελανινης, αποτελει ενα αριστο φιλτρο κατα της UV ακτινοβολιας,  παντα επαναλαμβανω εφαρμοζομενο εξωτερικα; το κοκκινο χρωμα του λαδιου, που οφειλεται στην χημικη αντιδραση της υπερικινης κατα την εκθεση της στο φως, αποτελει φιλτρο για τις υπεριωδεις ακτινες, επιτρεποντας παραλληλα το μαυρισμα της επιδερμιδας. Θα πρεπει ομως να γινονται συχνες επαλειψεις για να ειναι αποτελεσματικο. Ειναι ιδανικο για την αντιμετωπιση του ηλιακου εγκαυματος; εκτος απο την αμεση ανακουφιση που προσφερει, επανορθωνει, ως ενα βαθμο, τις βλαβες που προκαλουν στο DNA της επιδερμιδας, οι ηλιακες ακτινες. Επισης ειναι αποτελεσματικο στο να προλαμβανει τα σημαδια που προκαλει η εκθεση στον ηλιο, στα σημεια του δερματος, οπου υπηρχαν πληγες.

Εσωτερικα λαμβανεται με την μορφη, τσαγιου, εκχυλισματος ή εμβρεγματος, καθως και χαπιων.
Εχει στυπτικες, αντισηπτικες, ανθελμινθικες, αντιβακτηριακες, αντιφλεγμονωδεις, αντικαταρροικες, και αποσυμφορητικες ιδιοτητες.
Το αφεψημα ειναι χωνευτικο, αντιδιαρροικο, ανακουφιζει απο το ελκος στομαχου, κωλικους και ελκη εντερων.
Ο συνδυασμος της διουρητικης με την αντιβακτηριακη του δραση, βοηθαει στην αντιμετωπιση λοιμωξεων του ουροποιητικου και στις παθησεις της κυστης.
Ειναι εμμηναγωγο, ρυθμιζει την ακανονιστη εμμηνο ρυση, κυριως σε γυναικες μεγαλης ηλικιας, και καταπολεμα τις μητρορραγιες.

Απο το 1980 και επειτα, πολυ διαδοθηκε επισης, η χρηση του ως βελτιωτικο της διαθεσης, και κατ’επεκταση, αντικαταθλιπτικο. Η δραση του αυτη ηταν γνωστη απο τους μεσαιωνικους χρονους, οπως ειπαμε παραπανω. Επισης, αν αναλογιστει κανεις οτι τα συμπτωματα της διπολικης διαταραχης, μοιαζουν με αυτα της καταληψης απο δαιμονες, μπορει ευκολα να καταλαβει την αποδοση σε αυτο μαγικων ιδιοτητων. Εξ'αιτιας της μεγαλης αποτελεσματικοτητας του, που μπορει να συγκριθει με τα συνθετικα φαρμακα, εχουν γινει πολλες μελετες για τον τροπο δρασης του. Τελικα κατεληξαν οτι λειτουργει ως "αναστολεας επαναπροσληψης της σεροτονονης", δηλαδη, κατι σαν φυσικο Ladose (Prozac).

Ομοιοπαθητικη δραση

Το υπερικο συμπεριλαμβανεται στα ομοιοπαθητικα φαρμακα. Ειναι το φαρμακο εκλογης σε μολωπες και πληγες, οπου εμπλεκονται και νευρικες αποληξεις. Δρα κυριως στον νωτιαιο μυελο. Συνισταται σε βλαβες που προερχονται απο αιχμηρα αντικειμενα. Χρησιμοποιειται για να αντιμετωπιστουν καθε ειδους τραυματισμοι σε περιοχες οπου υπαρχει μεγαλη συγκεντρωση νευρικων αποληξεων, και συνοδευονται απο οξεις πονους, που εξαπλωνονται ακτινοβολωντας στην γυρω περιοχη. Χρησιμοποιειεται σε νευραλγιες, τραυματικης ή μη αιτιολογιας, που εκδηλωνονται με καυστικο πονο και τοπικη υπερευαισθησια. Χρησιμοποιειται επισης στη παρεση του προσωπικου νευρου και στην αντιμετωπιση του πονου στον ερπη ζωστηρα.

Παρασκευη σπαθολαδου

Συλλεγετε τις ανθισμενες κορυφες του φυτου και γεμιζετε με αυτες, ενα βαζο με αεροστεγες κλεισιμο (λαστιχο στο καπακι) κατα τα 3/4 , χωρις να τις πιεσετε. Γεμιζετε το βαζο με εξτρα παρθενο ελαιολαδο. Κλεινετε το βαζο και το βαζετε σε μερος εκτεθειμενο στον ηλιο, για ενα μηνα. Μετα απο λιγες μερες, το λαδι αρχιζει να παιρνει ενα εντονο κοκκινο χρωμα. Ανακινειτε το βαζο καθε μερικες ημερες, ωστε να διαβραχει καλα η δρογη. Αφου περασει ο απαιτουμενος χρονος, φιλτραρετε το λαδι, περνωντας το απο μια γαζα ή τουλπανι, μεταγγιζοντας το σε ενα σκουροχρωμο μπουκαλι, παντα με αεροστεγες πωμα. Το σπαθολαδο, διατηρει τις ιδιοτητες του για 2 χρονια περιπου, αρκει να φυλασσεται μακρυα απο το φως. Καλο ειναι βεβαια, να παρασκευαζετε καθε χρονο φρεσκο. Μπορειτε αντι για ελαιολαδο, να χρησιμοποιησετε ηλιελαιο, καθως μερικοι υποστηριζουν οτι ετσι το σπαθολαδο διατηρειτα καλυτερα. Προσοχη ομως, δεν πρεπει να εχει υποστει χημικη επεξεργασια, δηλαδη να μην ειναι ραφιναρισμενο!

Βεβαιως, μπορειτε να βρειτε υψηλης καθαροτητας σπαθολαδο στο φαρμακειο σας. να προτιματε παντα τα τιτλοδοτημενα σκευασματα, γιατι ειναι εγγυηση για την υψηλη ποιοτητα του προϊοντος!

Αντενδειξεις και παρενεργειες

Να ειστε πολύ προσεκτικοι με τα φαρμακευτικα φυτα, όταν παρασκευαζετε διαφορα τσαγια και ροφηματα μονοι σας, γιατι η ποσοτητα των δραστικων συστατικων που λαμβανετε είναι ενεξελεγτη και μπορει να φερουν σοβαρες παρενεργειες. Συμβουλευτειτε παντα τον γιατρο ή τον φαρμακοποιο σας, πριν χρησιμοποιησετε οποιοδηποτε θεραπευτικο σκευασμα, για τυχον ανεπιθυμητες ενεργειες, καθως και για αλληλεπιδρασεις με αλλα φαρμακα.

Το υπερικο, στις συνηθισμενες θεραπευτικες δοσεις, είναι γενικα καλα ανεκτο.
Αντενδεικνυται σε εγκυους γυναικες, καθως και κατά τη διαρκεια της γαλουχιας.
Στα παιδια πρεπει να χορηγειται μονο μετα απο συσταση γιατρου.
Μπορει να επηρεασει το συκωτι και να προκαλεσει σοβαρη φωτιαευαισθησια, ιδιως σε ατομα με πολυ ανοιχτη επιδερμιδα, ή με ελλειψη μελανινης (αλμπινισμος).
Μπορει να προκαλεσει φωτο-δερματιτιδα. Γενικα πρεπει να προτιμαται η χορηγηση του εσωτερικα, κατα τους χειμερινους μηνες και να αποφευγεται κατα τις εποχες με μεγαλη ηλιοφανεια. Η εσωτερικη ληψη, αντενδεικνυται κατά την διαρκεια θεραπειων με υπεριωδη ακτινοβολια (UV) ή σολαριουμ.
Αλληλεπιδρα με διάφορα ψυχοτρόπα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων άλλων αντικαταθλιπτικών, επειδή επηρεάζει τους νευροδιαβιβαστές.
Επαγει το ενζυμικο συστημα κυτοχρωμα P450 και κατά συνεπεια επηρεαζει τον μεταβολισμο αρκετων φαρμακων.

Οι διαφορες τυχον ανεπιθυμητες ενεργειες, εξαφανιζονται αμεσως μετα την διακοπη της χορηγησης.

Ακολουθει αναλυτικος καταλογος με τις δραστικες ουσιες, και σε παρενθεση τα σκευασματα, με τα οποια αντενδεικνυται η συγχορηγηση του υπερικου :

warfarin (Panwarfin, Warfarin)

acenocumarol (Sintrom)

cyclosporin (Sandimmum)

αντιιικα : indinavir (Crixivan), nelfinavir (Viracept), ritonavir (Norvir), saquinavir (Fortovase, Invirase) efavirenz (Stocrin), nevirapin (Viramune)

αντισυλληπτικα per os : (πχ. Mercilon, Yasmin, Trigynera,κτλ)

αντισπασμωδικα/ αντιεπιληπτικα : carbamazepin (Tegretol), phenobarbital (Gardenal, Kaneuron), phenytoin (Epanutin)

digoxine (Digoxin, Lanoxin)

theophyllin (Theo-dur, Theo-bros, Theoplus, Uniniphyllin )

φαρμακα κατα της ημικρανιας : sumatriptan (Imigran, Sutriptan, Forcet κ.α), zolmitriptan (Zomigon, Zolmitriptan), rizatriptan (Maxalt)

αντικαταθλιπτικα (αναστολεις επαναπροσληψης της σεροτονινης): citalopram (Celius, Seropram, Seproc κ.α.), fluoxetin (Ladose, Flonital, κ.α.), fluvoxamin (Dumyrox), paroxetin (Seroxat, Noprilex, Paroxia κ.α.), sertralin (Zoloft,Certorun, Zolotrin κ.α.)

trazodon : (Trittico)

tacrolimus : (Protopic)

Η καταναλωση του υπερικου, απο ζωα με λευκο τριχωμα, μπορει να προκαλεσει την λεγομενη "ασθενεια του φωτος", δηλαδη σοβαρη φωτοευαισθησια, με εκτεταμενα ελκη, που μπορει ακομη και να αποβει μοιραια.

IPERICO o ERBA DI SAN GIOVANNI o SCACCIADIAVOLI 
OLEOLITO DI IPERICO

Cenni storici

Hypericum perforatum, comunemente conosciuto come iperico, ma anche millebuchi, erba di San Giovanni, erba delle streghe, ecc. Le sue qualità sono state scoperte e apprezzate fin dall’antichità. Il nome iperico (υπερεικόν) è greco e molto probabilmente, significava «al di sopra», (υπέρ + εικών) ossia più forte delle apparizioni d'oltretomba, del mondo infero. Ippocrate, Dioscoride, Galeno e Plinio si riferiscono alle sue qualità farmaceutiche. Gli scienzati del medioevo, replicano quelli antichi, e lo associano con la stregoneria. Infatti, credevano che allontanava i spiriti malinghi, le streghe, prottegeva dal malocchio e dai fulmini; veniva appeso alle finestre e sulle porte per impedire ai demoni di entrare nelle case. E quando nemmeno le preghiere degli esorcisti erano riuscite a liberare una donna indemoniata, le si mettevano in seno alcune sue foglie e altre si sparpagliavano nella sua abitazione.

Morfologia

È una pianta erbacea, perenne semisempreverde, che produce nuomerosi fusti, eretti, di 20-60cm di altezza. Il fusto, viene percorso da due strisce longitudinali in rilievo. Le foglie, opposte, sono sessili, di forma ovale o ellittica. Osservate controluce, presentano numerose ghiandole oleose, traslucide affondate nel lembo, che hanno dato alla pianta il nome di “perforatum” o millebuchi. I fiori, sono riuniti in pannocchie, hanno cinque sepali verdi ovali-oblunghi e cinque petali giallo brillante ovali-ellittici la cui superficie è spesso macchiata da punti neri, che sono anche loro strutture ghiandolari contenenti Ipericina; fregando i fiori tra le dita, si sprigiona l’ipericina che li tinge di rosso (da ciò il nome : erba dell'olio rosso). Gli stami, dorati sono numerosissimi. La fioritura dura da aprile fino ad agosto, e raggiunge il suo punto massimo verso il 24 giugno (ricorrenza di San Giovanni) da cui il nome popolare. Il frutto è una capsula ovale che a maturità si apre nelle tre parti che la compongono: i semi, cilindrici, sono di colore nero o bruno scuro. Tutta la pianta emana un odore piacevole, grazie agli oli essenziali che contiene. Preferisce boschi radi e luminosi. Cresce spontaneamente nei terreni incolti, nei pascoli, lungo i bordi delle strade, dal livello del mare fino alla zona alpina. La ritroviamo ovunque: in tutta Europa, nell’Africa del Nord, in Asia, in Australia e per naturalizzazione in America.

Esistono altre varietà di iperico (circa 160), alcune utilizzate come piante da giardino (Hypericum calycinum L.) o spontanee (Hypericum crispum, ecc.).

Principi attivi

Nelle sommità fiorite della pianta si trovano sostanze foto dinamiche e specificamente derivati diantronici ed antranolici di cui il più noto è l’ipericina (ma anche l’iperico-deidro-diantrone, la pseudoipericina ecc.), che tra l’altro, sono responsabili della “malattia della luce” che si manifesta agli anilmali, quando si cibano della pianta, in pascolo. Inizialmente, il principio ritenuto attivo era, appunto, l’ ipericina, ma i recenti sviluppi hanno chiarito che molte classi chimiche sono da considerarsi corresponsabili dell'attività, con probabili effetti di sinergia sia farmacodinamica sia farmacocinetica. Cosi nell’iperico sono presenti composti flavonici (iperina, quercitina, quercitrina e rutina), floroglucinoli (iperforina) , tannini, vitamina C, carotene, acido caffeico, e infine, un olio essenziale, composto principalmente da terpeni e sesquiterpeni, a cui verrebbero attribuite le proprietà antibatteriche delle preparazioni per uso esterno dell’iperico.

Droga

Le parti utilizzate come droga ( cioè la parte o le parti di una pianta che contengono i principi attivi utilizzati a scopo terapeutico), sono rappresentate dalle sommità fiorite. Viene utilizzato fresco, macerato in olio o vino, per uso esterno, oppure essiccato all’ombra e conservato in sacchetti di carta per gli usi interni. Il migliore periodo per la raccolta è entro 20-25 Giugno. Pare che la concentrazione di principi attivi nella pianta è direttamente proporzionale all’altezza del sole sulla volta celeste, raggiungendo la massima potenzialità al solstizio d’estate. Questo era noto alla tradizione erboristica popolare che chiamava l’iperico erba delle streghe (il giorno del solstizio, cioè il 24 Giugno, veniva considerato il giorno delle streghe) o erba di San Giovanni (24 Giugno) alludendo appunto al momento migliore di raccolta.

Azione farmacologica

L’iperico viene considerato il rimedio per eccellenza di tutte le lesioni della cute, in primo luogo delle ustioni ma anche di piaghe e ferite di diversa natura. Questa sua azione era conosciuta fin dall’antichità. Durante il Medioevo, i cavallieri di San Giovanni di Gerusalemme (Ospedalieri), l’hanno usato appunto per guarire i feriti, nei loro spedali di Malta, Cipro e Rodi. Ma lo somministravano anche per uso interno, per aiutare la loro psicologia.

Molto diffuso, anche nell’erboisteria popolare, è l’uso dell oleolito. L’olio di iperico è molto facile di prepararlo a casa, lasciando macerare le sommità fiorite in olio di oliva ed esposizione al sole per ca un mese. E utile per curare piaghe profondi, ustioni (fino al 3° grado!), eritemi e emorroidi. La cicatrizzazione delle lesioni, anche di quelle più gravi, avviene molto rapidamente e senza i raggrinzamenti tipici delle cicatrici da ustioni. Elimina ancora il dolore, della parte lesionata, già in pochi minuti dopo l’applicazione.

Nella medicina tradizionale è un ottimo rimedio contro i morsi dei serpenti.
É efficace per alleviare i dolori provocati dai reumatismi.
Risolve efficacemente tutte le contusioni, accompagnate o meno da stravaso sanguigno (ematoma), le ecchimosi e gli edemi infiammatori.
La sua azione antivirale, lo rende effettivo contro l’ herpes. Se viene applicato immediatamente appena compaiono i primi segni di tensione cutanea e gonfiore, determina l’arresto del decorso dell’ herpes; le vescicole già formatesi non si ulcerano mentre quelle già ulcerate guariscono rapidamente. Per milgiorare effetività deve essere mescolato con succo di limone fresco, in modo tale che l’acido, contenuto nel succo del limone, permetta all’ipericina di manifestare l’effetto antivirale.

Malgrado la fotosensibilità che provoca, specialmente a persone di pelle molto chiara, quando viene somministrato per via orale, applicato dulla pelle consiste un efficace filtro contro i raggi UV. L’ipericina, con l’esposizione al sole, durante la preparazione dell’oleolito, perde la sua reattività fluorescente ai raggi ultravioletti, colorando di rosso l’olio e diventando con questo processo una barriera impenetrabile ai raggi ultravioletti più nocivi, permettendo contemporaneamente alle parti esposte al sole di abbronzarsi. L’olio di iperico è inoltre, uno dei più efficaci doposole; non solo allevia i sintomi dell’eritema solare, ma ripara, in parte, le lessioni provocate dai raggi solari, al DNA della pelle. Per maggior efficacia, è necessario rinnovare frequentemente l’applicazione di olio di iperico durante l’esposizione al sole e sempre dopo aver fatto il bagno in mare.

Possiede ancora qualità cosmetiche, e si usa per dare tono alla pelle avvizzita.
Viene somministrato per via orale, come tisana, decotto o pillole.

Ha azione antisettica, antiinfiammatoria, stiptica.
Ha azione balsamica alle vie aeree, su cui agisce fluidificando il secreto bronchiale, favorendo l’espettorazione del catarro e risolvendo il processo infiammatorio che sta alla base della ipersecrezione bronchiale.Così è efficace contro la tosse ma anche la sinusite.
Il decotto, aiuta alla digestione, alle ulceri dello stomaco e dell’intestino, le coliche ed è antidiarroico.
L’azione antiflogistica viene esercitata anche a livello delle vie urinarie dove riduce la sintomatologia dolorosa legata al processo infiammatorio. Ma anche la sua azione antibiotica e antivirale, lo rende efficace contro infezioni della ciste e delle vie urinarie.
Aiuta a regolare il ciclo menstruale, specialmente alle donne di età matura, e agisce contro le metrorragie.

Dal 1980 è stato molto diffuso per le sue qualita antidepressive. Questa sua azione era nota dall’antichità, come abbiamo già riferito. Se si rende conto dei sintomi del sindrome bipolare, si può spiegare la sua assosiazione con i demoni e le streghe. Grazie alla sua efficacia, si può essere paragonato con le medicine sintetiche. Dopo estese ricerche sulla sua azione, hanno concluso che agisce come “inibitore selettivo della ricaptazione della serotonina “(SSRI), cioè come un naturale Prozac.

Azione omeopatica
E' il rimedio delle contusioni e ferite a carico del sistema nervoso. Viene chiamato anche "l'Arnica dei nervi". E' adatto a gestire qualsiasi trauma in zone molto innervate, quando seguano dolori acuti, pungenti, irradiati. Esercita la sua azione soprattutto sul midollo spinale. É consigliato anche per lesioni create da strumenti appuntiti. Si usa sia nelle nevriti, traumatiche e non, che si manifestino con dolori brucianti, pungenti, ed insensibilità locale. Le fitte interessano l' intero nervo da cui dipende la regione interessata dalla lesione. Viene usato ancora, per affrontare i dolori dell herpes zooster.

Preparazione dell’oleolito di iperico
Raccogliete le sommità fiorite, e riempite per tre quarti un vaso di vetro trasparente a chiusura ermetica senza pressare eccessivamente. Versate nel vaso dell’olio extra vergine di oliva, fino a coprire la droga. Applicate i coprechio ed esponete al sole per un mese. Già dopo qualche giorno l’olio assume una intensa colorazione rosso rubino. Non dimenticate di capovolgere il vaso di tanto in tanto, per ottimizzare l’estrazione dei principi attivi. Terminato il tempo di esposizione al sole, si recuperate tutto l’olio filtrando con una stoffa sottile travasandolo in una bottiglia di vetro scuro che abbia sempre la chiusura ermetica. L’olio conserva intatte le sue proprietà per circa due anni, a patto che venga mantenuto sempre ben tappato ed al riparo dalla luce. Meglio rinnovare la preparazione ogni anno. Secondo alcuni l’olio di oliva può essere sostituito con olio di semi di girasole, siccome questo olio garantirebbe una migliore conservabilità del prodotto. L’olio di girasole però deve essere puro, perferibilmente bio ed estratto a pressione fredda, non ottenuto con solventi chimici.

Controindicazioni ed effeti collaterali
Tenete sempre ben presente, che tutte le piante per uso medicinale devono essere utilizzate sempre sotto stretto controllo medico dato che possono essere tossiche ed il loro uso non esente da effetti collaterali o da rischi.
Considerando tutto quello che abbiamo riferito finora, possiamo dire che l’iperico per via interna può essere tranquillamente usato durante il periodo invernale, mentre durante i mesi estivi deve essere evitata l’esposizione al sole. Non esistono rischi di fotosensibilizzazione in caso di assunzione di dosaggi normali di estratti idroalcolici o di pillole di iperico, ma persone appartenenti a fototipi sensibili o con assenza di melanina (albini) dovrebbero fare attenzione a sottoporsi a trattamenti UV in caso di assunzione regolare.E scosigliato ai bambini e deve essere somminstrato solo dopo prescritto da un medico. Non deve di essere somministrato alle donne incinte o lattanti. Siccome la pianta è un forte induttore del CYP 3A4, enzima che metabolizza l'80% dei farmaci in commercio, sono stati evidenziate interazioni con altri farmaci, metabolizzati dal sistema enzimatico microsomiale P450.
Segue un catalogo con le medicine con le quali ci sono riferite interazioni :
warfarin (Coumadin)
acenocumarolo (Sintrom)
ciclosporina (Sandimmum)
antivirali : indinavir (Crixivan), nelfinavir (Viracept), ritonavir (Norvir), saquinavir (Fortovase, Invirase)
efavirenz (Sustiva), nevirapina (Viramune)
contraccettivi orali (es. Mercilon, Milvane, Minulet, Triminulet, Harmonet, ecc.)
anticonvulsivanti: carbamazepina (Tegretol), fenobarbitale (Gardenale, Luminale), fenitoina (Dintoina)
digossina (Eudigox, Lanoxin)
teofillina (es. Aminomal, Diffumal-24, Theo-dur, ecc.)
antiemicranici: sumatriptan (Imigran, Sumigrene), zolmitriptan (Zomig), rizatriptan (Maxalt, Rizaliv)
antidepressivi SSRI: citalopram (Elopram, Seropram), fluoxetina (es. Prozac, Fluoxeren), fluvoxamina (es. Dumirox, Fevarin), paroxetina (Sereupin, Seroxat), sertralina (Tatig, Zoloft)
nefazodone (Reseril)
trazodone (Trittico)
tacrolimus (Prograf)
Tutti gli effeti collaterali scompaiono subito, quando si ferma la somministrazione dell'iperico.